مكه و مدینه از جاذبه‏هاى بیشمارى برخوردارند.

حاجیان با اولین نگاه خود به گنبد سبز رسول خدا صلى الله علیه و آله یا قبرستان بقیع و بادیدن كعبه در مكه مكرمه دگرگون شده، بى‏اختیار اشك از دیدگانشان جارى مى‏شود و چنین صحنه‏هایى در عرفات، مشعر، مِنا و دیگر اماكن مقدس این دو شهر فراوان دیده مى‏شود. حاجى باید چنین لحظاتى را غنیمت شمرده، از خداوند چیزى را طلب كند كه خیر دنیا و آخرت او و وابستگانش در آن باشد.

آدمى گاهى دلش مى‏شكند و اشكش جارى مى‏شود و در آن حال از خداوند مى‏خواهد تا خانه كوچكش را به یك خانه بزرگ تبدیل كند و یا آن كه به كسب و كارش رونق دهد و چه بسا حاجتش نیز برآورده شود لیكن فرصت مهمّى را از دست‏ داده است.

از این رو شایسته است حاجى، با مراجعه به ادعیه‏اى كه در قرآن كریم آمده و یا دعاهایى كه از رسول خدا صلى الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام نقل شده، جملاتى را در ذهن خود داشته باشد تا در آن لحظه حساسى كه دلش مى‏شكند و اشكش جارى مى‏شود از خداوند چیزى را بخواهد كه خیر دنیا و آخرت در آن باشد.

برخى از این دعاها عبارتنداز:

1- امام باقر علیه السلام به زراره فرمود بگو:

«اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ مِنْ كُلِّ خَیْرٍ أَحَاطَ بِهِ عِلْمُكَ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ كُلِّ سُوءٍ أَحَاطَ بِهِ عِلْمُكَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ عَافِیَتَكَ فِی أُمُورِی كُلِّهَا وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ خِزْیِ الدُّنْیَا وَ عَذَابِ الْآخِرَةِ».^[1]

«بار خدایا! از تو مى‏خواهم، همه خوبى‏هایى را كه علم تو به آن احاطه دارد و به تو پناه مى‏برم از همه بدى‏هایى كه تو به آن علم دارى و بار خدایا! از تو مى‏خواهم سلامتى و عافیت را در تمام كارهایم و به تو پناه مى‏برم از خوارى در دنیا و عذاب آخرت.»

2- مناجات با خدا.

محمدبن ابى حمزه به نقل از پدرش مى‏گوید:

امام على‏بن الحسین علیهما السلام را شب هنگام، كنار كعبه دیدم كه نماز مى‏خواند، پس قیام خود را طولانى كرد تا آنجا كه گاهى بر پاى راست و گاهى بر پاى چپ تكیه مى‏كرد سپس با صدایى همراه با گریه مى‏فرمود:

«یَا سَیِّدِی تُعَذِّبُنِی وَ حُبُّكَ فِی قَلْبِی، أَمَا وَ عِزَّتِكَ لَئِنْ فَعَلْتَ لَتَجْمَعَنَّ بَیْنِی وَ بَیْنَ قَوْمٍ طَالَ مَا عَادَیْتُهُمْ فِیكَ».^[2]

«آقاى من! آیا در حالى كه محبت تو در قلب من است مرا عذاب مى‏كنى؟ به عزتت قسم اگر چنین كنى، میان من و مردمانى كه مدتى طولانى به خاطر تو با آن‏ها دشمنى كرده‏ام جمع كرده‏اى!»

3- در دعاى ابوحمزه ثمالى مى‏خوانیم:

«اللّهُمَّ ... اصْلِحْ جَمیعَ احْوالِى وَاجْعَلْنى مِمَّنْ اطَلْتَ عُمْرَة وَ حَسَّنْتَ عَمَلَهُ وَ اتْمَمْتَ عَلَیْهِ نِعْمَتَكَ وَ رَضیتَ عَنْهُ و احْیَیْتَهُ حَیوةً طَیِّبَةً ...».^[3]

«بار خدایا! تمام حالات مرا اصلاح كن و مرا از كسانى قرار ده كه عمرش را طولانى و كردارش را نیكو و نعمتت را بر او تمام كرده‏اى و از او خشنود گشته‏اى و زندگى پاك و پاكیزه به او بخشیده‏اى ...»

4- در همان دعا مى‏خوانیم:

«اللَّهُمَّ أَلْحِقْنِی بِصَالِحِ مَنْ مَضَى وَ اجْعَلْنِی مِنْ صَالِحِ مَنْ بَقِیَ وَ خُذْ بِی سَبِیلَ الصَّالِحِینَ وَ أَعِنِّی عَلَى نَفْسِی بِمَا تُعِینُ بِهِ الصَّالِحِینَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَ اخْتِمْ عَمَلى بِأَحْسَنِهِ».^[4]

«بار خدایا! مرا به شایستگان از گذشتگان ملحق كن و از شایستگانى كه باقى مانده‏اند قرارم بده و مرا به راه شایستگان ببر و به من كمك ده بر مخالفت با هواى نفسم، به آنچه كمك دادى شایستگان را بر مخالفتشان با هواى نفس و پایان كارم را به نیكوترین اعمالم ختم كن ...»

5- در دعاى دیگرى مى‏خوانیم:

«اللَّهُمَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ هَبْ‏ لى رَحْمَةً واسِعَةً جامِعَةً ابْلُغُ بِها خَیْرَ الدُّنْیا وَ الاخِرَةِ ...».

«بار خدایا! بر محمد و آل او درود فرست و به من رحمتى گسترده عطا كن كه به وسیله آن به خیر دنیا و آخرت نائل شوم و ...»

6- گاهى اوقات یك سطر دعا به عظمت همه جهان معنى و مفهوم دارد.

امیر مؤمنان على علیه السلام مى‏فرماید:

«الهى انْتَ كَما احِبّ فَاجْعَلْنى كَما تُحِبّ».^[5]

«خدایا! تو آنگونه هستى كه من مى‏خواهم، پس مرا نیز آن گونه قرار ده كه تو مى‏خواهى!»

اگر انسان آنگونه شود كه خدا مى‏خواهد، به همه خوبى‏ها دست یافته است.

حال با توجه به آنچه كه ذكر شد، به حجاج بیت‏اللَّه الحرام توصیه مى‏شود تا از ادعیه مهمى همچون: دعاى كمیل، دعاى ابوحمزه ثمالى، دعاى عرفه امام حسین علیه السلام، مناجات شعبانیه، ادعیه صحیفه سجادیه، دعاى مكارم الاخلاق و زیارت‏هایى مانند جامعه و امین اللَّه غافل نشده و پس از توجه به قرآن، با خواندن این ادعیه و دقت در مضامین والاى آن، چگونه با خدا سخن گفتن را آموخته و با درخواست بهترین و جامع‏ترین و پرمحتواترین دعاها، از خداوند خیر بزرگ، حسن عاقبت و موفقیت و فلاح و رستگارى در دنیا و آخرت را براى خود، فرزندان و بستگان و ملتمسین دعا طلب كرده و به فوز عظیم دست یابند.

منبع: آداب سفر حج‏/ سید على قاضى عسكر/ نشر مشعر/ 1382