رهبر معظم انقلاب اسلامی به برخی سؤالات پیرامون نماز آیات پاسخ داده اند که تقدیم شما می شود:

 

س ۷۱۱: نماز آیات چیست و علت شرعی وجوب آن کدام است؟

 

ج: نماز آیات دو رکعت است که هر رکعت آن پنج رکوع و دو سجده دارد و اسباب شرعی وجوب آن عبارت است از: کسوف خورشید و خسوف ماه، اگر چه مقدار کمی از آنها گرفته شود؛ زلزله و هر حادثه غیرعادی که باعث ترس بیشتر مردم شود مانند بادهای سیاه یا سرخ و یا زرد که غیرعادی باشند؛ تاریکی شدید، فرو رفتن زمین و ریختن کوه، صیحه آسمانی و آتشی که گاهی در آسمان ظاهر می‏شود. در غیر از کسوف و خسوف و زلزله، باید آن حادثه موجب ترس و وحشت بیشتر مردم شود، و حادثه‏ای که ترس آور نباشد و یا موجب ترس و وحشت افراد نادری گردد، اعتبار ندارد.

 

س ۷۱۲: نماز آیات چگونه باید خوانده شود؟

 

ج: به چند صورت می توان آن را بجا آورد:

 

صورت اول: بعد از نیت و تکبیرة الاحرام، حمد و سوره خوانده شود و به رکوع برود، سپس سر از رکوع برداشته و دوباره حمد و سوره را بخواند و به رکوع رود و باز سر از رکوع بردارد و حمد و سوره بخواند و به رکوع رود و سپس سر از رکوع بردارد و همین طور ادامه دهد تا یک رکعت پنج رکوعی که قبل از هر رکوعی حمد و سوره خوانده است انجام دهد، سپس به سجده رفته و دو سجده نماید و بعد برای رکعت دوم قیام کند و مانند رکعت اول انجام دهد و دو سجده را بجا آورد و بعد از آن تشهد بخواند و سلام دهد.

 

صورت دوم: بعد از نیت و تکبیرةالاحرام، حمد و یک آیه (البته احتساب بسم‌الله به عنوان یک آیه صحیح نیست) از سوره ای را قرائت کرده و رکوع کند، سپس سر از رکوع بردارد و آیه دیگری از آن سوره را بخواند و به رکوع رود، و بعد سر از رکوع برداشته و آیه دیگری از همان سوره را قرائت نماید و همین طور تا رکوع پنجم ادامه دهد تا سوره ای که پیش از هر رکوع، یک آیه از آن را قرائت کرده، قبل از رکوع آخر تمام شود. سپس رکوع پنجم را بجا آورد و به سجده رود، و پس از اتمام دو سجده، برای رکعت دوم قیام نماید و حمد و آیه ای از یک سوره را بخواند و به رکوع برود و همین طور مانند رکعت اول ادامه دهد تا تشهد بخواند و سلام دهد و چنانچه بخواهد برای هر رکوعی به یک آیه از سوره ای اکتفا کند، نباید سوره حمد را بیش از یک مرتبه در اول آن رکعت بخواند. البته هنگام تجزیه سوره، لازم نیست یک آیه کامل بخواند بلکه می‌تواند یک آیه (غیر از بسم‌الله) را نیز به دو قسمت تجزیه نماید.

 

صورت سوم: یکی از رکعت‌ها را به یکی از دو صورت و رکعت دیگر را به نحو دیگر بجا آورد.

 

صورت چهارم: سوره ای را که آیه ای از آن را در قیام پیش از رکوع اول خوانده، در قیام پیش از رکوع دوم یا سوم یا چهارم تکمیل نماید، که در این صورت واجب است بعد از سر برداشتن از رکوع، سوره حمد را در قیام بعدی اعاده نموده و یک سوره یا آیه ای از آن را اگر پیش از رکوع سوم یا چهارم است، قرائت کند، و در این صورت واجب است که آن سوره را تا قبل از رکوع پنجم به آخر برساند.

 

س ۷۱۳: آیا وجوب نماز آیات اختصاص به کسانی دارد که در شهر وقوع حادثه هستند و یا شامل همه مکلفینی که از آن مطلع شده‏اند هرچند در آن شهر نباشند نیز می‏شود؟

 

ج: وجوب آن مختص کسانی است که در شهر وقوع حادثه هستند و کسی هم که در شهر متصل به شهری که حادثه در آن رخ داده، به‌طوری که مانند یک شهر محسوب شوند، زندگی می‏کند، حکم آنها را دارد.

 

س ۷۱۴: اگر شخصی هنگام وقوع زلزله بیهوش باشد و بعد از وقوع آن به هوش آید، آیا نماز آیات بر او واجب است؟

 

ج: اگر علم به وقوع زلزله پیدا نکند تا اینکه زمان متصل به وقت وقوع آن بگذرد، خواندن نماز آیات واجب نیست، اگرچه احتیاط آن است که بجا آورد.

 

س ۷۱۵: بعد از وقوع زلزله در منطقه‌‏ای، غالباً در مدت کمی دهها پس لرزه رخ می‏دهد، حکم نماز آیات در این موارد چیست؟

 

ج: هر زلزله‏ای، چه شدید و چه خفیف، اگر زلزله مستقلی محسوب شود، نماز آیات جداگانه‌‏ای دارد.

 

س ۷۱۶: اگر مرکز زلزله نگاری، وقوع لرزشهای خفیف زمین را با ذکر تعداد آن در منطقه‏‌ای که ما زندگی می‏کنیم، اعلام نماید، ولی ما اصلاً آنها را احساس نکنیم، آیا در این حالت نماز آیات بر ما واجب می‏شود یا خیر؟

 

ج: اگر به‌گونه‌ای است که کسی آن را احساس نمی‌کند و فقط با دستگاه ها قابل درک باشد، نماز آیات واجب نیست.

 

س. اگر نمازگزار در بین نماز آیات بفهمد که وقت نماز یومیه تنگ است وظیفه اش چیست؟

 

ج. باید نماز آیات را قطع کند و نماز یومیه را بخواند اگر غیر از نماز یومیه کاری که منافات با نماز دارد، انجام نداده میتواند نماز آیات را از همان جائی که قطع کرده ادامه دهد و تمام کند و نیازی به شروع از اول نیست وگرنه باید دوباره نمازآیات را از اول بخواند.

 

س: آیا در نماز آیاتی که به جماعت اقامه می‌شود، خواندن حمد و سوره بر مأمومین واجب است؟

 

ج) حکم جماعت در نماز آیات مانند جماعت در نمازهای یومیه می‌باشد که قرائت امام از قرائت مأموم کفایت می‌کند.

 

س: در شهری که زلزله اصلی رخ می‌دهد آیا برای تمام پس‌لرزه‌ها (حتی اگر بیش از ۳۰ مورد باشد) نماز آیات لازم است خوانده شود؟ با توجه به اینکه فاصله بسیاری از پس‌لرزه‌ها آنقدر کم است که نمی‌توان تشخیص داد چند پس‌لرزه رخ داده است.

 

ج) هر زلزله ‏ای، چه شدید و چه خفیف، اگر زلزله مستقلی محسوب شود، نماز آیات جداگانه‏ ای دارد.

 

س: نماز آیات در مورد زلزله و خورشیدگرفتگی اگر از وقت خود عقب بیافتد آیا با نیّت قضا باید خوانده شود یا خیر؟

 

ج) نماز آیات برای زلزله همیشه ادا است و باید در خواندن آن تعجیل کند و مسامحه نکند ولی در خورشیدگرفتگی (کلی) اگر بعداً آن را بجا آورده، باید نیّت قضا کند.

 

س: اگر برای زلزله نماز آیات خوانده نشده، آیا قضا دارد یا خیر؟

 

ج) نماز آیات برای زلزله قضا نمی‌شود و هر وقت بخواند باید به نیت ادا خوانده شود.

 

س: آیا در نماز آیات می‌توان اکتفا به «بسم الله الرحمن الرحیم» کرد و به رکوع رفت یا باید همراه آن آیه‌ای دیگر قرائت شود؟

 

ج) بنابر احتیاط، کفایت نمی‌کند و باید همراه آیه دیگر ـ اگر چه نیمی از یک آیه ـ خوانده شود.

 

س: اینجانب متوجه شده‌ام حضرت آقا «بسم الله الرحمن الرحیم» را به تنهایی آیه در نظر نمی‌گیرند در صورتی که بنده تا قبل از این در نماز آیات، سوره توحید را می‌خواندم و آن را به پنج آیه ـ با حساب بسم الله به عنوان یک آیه ـ تقسیم می‌کردم. تکلیف نمازهای آیاتی که به این صورت خوانده شده چگونه است؟

 

ج) نمازهایی را که تاکنون خوانده‌اید، صحیح است لکن بعد از این بنابر احتیاط به «بسم الله الرحمن الرحیم» به عنوان یک آیه اکتفا ننمایید، بلکه آیه‌ای دیگر یا بخشی از آیه را با آن بخوانید.

 

س: آیا نماز آیات را می‌تواند به جماعت خواند؟

 

ج) اشکال ندارد.

 

س: این که در رابطه با نماز آیات فرموده‌اید، سوره را می‌توان به پنج قسمت تقسیم کرد، آیا منظور از هر قسمت، یک آیه است یا می‌توان آیه‌ای را به دو قسمت تقسیم کرد؛ مثل این که «لم یلد» یک قسمت و «ولم یولد» یک قسمت باشد؟

 

ج) تقسیم به نحو ذکر شده در سؤال، اشکال ندارد.

 

س: اگر کسی به رکوع دوم رکعت اول نماز آیات جماعت برسد، نمازش را چه‌طور باید بخواند؟

 

ج) در فرض مرقوم، داخل شدن در جماعت، محلّ اشکال است.