شهر حلّه

شهر تاریخی حلّه، مركز استان بابل، بین نجف و كربلا واقع شده و از آنجا فقها، شعرا و چهره های درخشان زیادی از شیعه برخاستند. قبل از شهر تاریخی حله، بغداد مركز علم و فقه شیعه و نشر اسلام به حساب می امد. بعد از مدتی، مردم بغداد و اطراف آن را قحطی سختی در فشار گذاشت و باعث شد به دیگر سامانها نقل مكان كنند و برخی نیز برای همیشه دیار خود را ترك گفتند.

اماکن دینی حلَّه

-1 مقام حضرت ابراهیم (ع)

محققان برآنند كه محل تولد حضرت ابراهیم (ع) شهر (اُور) از سرزمین بابل است. ابن بطوطه از محلی به نام بُرص (بُرس یا برس نمرود) میان حلّه و بغداد در عراق یاد كرده كه گفته اند زادگاه حضرت ابراهیم (ع) است. در نزد كیی این مقام، بر بلندای تپه ای آثاری از پای ههای منجنیق نیز وجود دارد كه م یگویند ابراهیم (ع) را از آنجا به میان آتش پرتاب كرده اند. ونام حرّاقه همان جایگاه و تپه ای كه حضرت ابراهیم (ع) را در زمان نمرود بر منجنیق نهادند و به آتش افكندند.

-2 مسجد ردّ الشمس

معجزه بازگشت خورشید برای حضرت امیرالمؤمنین (ع) دوبار اتفاق افتاده است. یکبار در زمان حیات خود پیامبر در شهر مدینه اتفاق افتاده است، و بار دیگر سالها پس از رحلت پیامبر (ص) در بابل که آن را به طور خلاصه نقل میك‌نیم: هنگامیك‌ه امیرالمؤمنین (ع) و یارانش، قصد عبور از رودخانه فرات در منطقه بابل را داشتند. امام (ع) و برخی از یاران، نماز عصر را به جای آوردند، اما عده زیادی از سپاهیان كه مشغول عبور دادن كرب ها و توشه ها از رودخانه بودند، نتوانستند نماز بخوانند و خورشید غروب نمود، آنان در این باره با امام (ع) به گفتگو پرداختند؛ وقتی امام یاران خویش را این گونه نگران دید؛ از خدای متعال درخواست نمود تا خورشید را برگرداند، كه سپاهیان نماز عصر را به جای آورند و چنین شد. در مكان آن واقعه، در 2 یكلومتری شهر حلّه و در سمت چپ جاده كربلا،مسجدی به نام مسجد ردّالشمس ساخته اند.

-3 رشَُید هَجَریا ز یارانا میرالمؤمنین (ع)

رُشَید هَجَری از محدثان و فقیهان و یاران امیرالمؤمنین ، حسن بن علی ، حسین بن علی و علی بن حسین سه امام بعدی شیعیان ، بود.وی از سوی حضرت علی بن ابیطالب (رشیدالبلایا ( نامیده شد و به (بالایا و منایا ( آگاهی یافت و گاه از سرنوشت و نحوه مرگ افراد خبر می داد. امام علی همچنین نحوه قتل خودش را که توسط یکی از امرای بنی امیه و با قطع دست و زبانش خواهد بود به وی گفته بود . وی توسط عبیدالله بن زیاد به قتل رسید.

-4 مرقد ابوبكر بن امیرالمؤمنین (ع)

ابوبكر، فرزند نهم امیرالمؤمنین علی (ع) است. نامش محمد اصغر و مادرش لیلی بنت مسعود بود. او همراه كاروان كربلا به این سرزمین آمد و در كنار اهل بیت امام حسین (ع) و یارانش به فداكاری و جا نفشانی پرداخت و سرانجام در راه اهداف والای مقتدایش، در روز عاشورا به شهادت رسید. مزاری منسوب به او در راه نجف به سوی بغداد واقع شده و دارای صحن و ضریح است. البته به احتمال قریب به یقین، ابوبكر كنار دیگر شهیدان عاشورا در كربلا و پا یین پای مبارك امام حسین (ع) دفن شده و این مزار مربوط به شخص دیگری باشد؛ والله العالم.

-5 مرقد زید بن علی بن الحسین (ع)

زید بن علی بن الحسین (ع) در سال 79 هجری قمری در خانه دانش و فضیلت دیده به جهان گشود و در دامن تقوی و عبادت تربیت یافت، پدرش زینت عابدان، سرور زاهدان، فخرالساجدین، زین العابدین حضرت علی بن حسین (ع) می باشد که در عبادت و اطاعت یگانه زمان و نادرة دوران بود.بعد از شهادت امام حسین (ع) زید بن علی بن الحسین (ع) نخستین علویی بود که دست به نبرد مسلحانه زد. برای نابود ساختن بنی امیه کمر همت بست. قیام زید بن علی (ع) از نظر شیعه اثنی عشری در یک جمله خلاصه می شود و آن مطالبه حقوق از دست رفته آلم حمد (ص) آنهم نه برای خود بلکه برای امام برگزیده آل محمد (ص) می باشد. بطوریکه در منابع شیعی بیان شده این امام برگزیده جز برادرش امام محمد باقر (ع) نبود.

-6 قاسم برادر امام رضا (ع)

او پس از شهادت پدرش از بغداد گریخت و در میان عشایر منطقه (سورا (، در اطراف حلّه، مخفی گردید و پس از وفات، در آرامگاه كنونی اش مدفون شد. جلالت قدر و عُلُوّ مرتبه جناب قاسم ازقدیم ا یلأام برهمگان معلوم بود.

-7 حمزه بن قاسم

حمزة بن قاسم بن علی بن حمزة بن حسن ب نعبیدالله بن عباس بن علی ب نابیطالب (ع). كنیه او ابویعلی است و به (حمزةالغربی) شهرت دارد. او از راویان حدیث و از علمای بزرگوار شیعه بوده؛ قبرش در جنوب حلّه در جزیره بین دجله و فرات و در روستای (مزیدیه) واقع است.

-8 عبدالله محض

ابومحمد عبدالله، مشهور به (عبدالله مَحص)، نوه امام حسن مجتبی (ع) است و از این جهت او را محض گفتند كه هم از طرف پدر و هم از طرف مادر، فاطم یو علوی است. پدرش حسن مُثنّی ، فرزند امام حسن (ع) و مادرش فاطمه، دختر امام حسین (ع) بود. عبدالله شباهت زیادی به رسول خدا (ص) داشت و زیباترین و باسخاو تترین مردم بود. مزار و 6 کیلومتری شرق شهر (كِفِل ( در اراضی خَفّاجِه قرار دارد و دارای دو گنبد است كه اولی مربوط به عبدالله مَحض است و دومی مربوط به 7 تن دیگر از فرزندان و نوادگان امام حسن مجتبی . (ع) اینان همگی در زندان بودند كه منصور دوانیقی دستور داد زندان را بر سرشان خراب كردند و با این شیوه فجیع آنان را به شهادت رساندند . این واقعه دردناك در عید قربان سال 145 هجری قمری (در همین جا كه سیاه چالی بوده(، اتفاق افتاد. محمد، معروف به نفس ز یكّه در مدینه و ابراهیم در بصره، از فرزندان عبدالله، علیه منصور خروج كردند و هر دو به فیض عظمای شهادت رسیدند.

-9 عبدالله بن الحسن المكفوف

از نوادگان امام زین العابدین (ع) قبرش در (القایم ( نزدیك شهر شنّافیه است.

-10 حسن الأسمر

ابومحمد حسن الأسمر، ازنوادگان زید شهید است كه سمت نقابة الطالبین داشته است. این منطقه را به خاطر وجود این قبر، (محاویل الامام ( نامگذاری كرده اند.

-11 بنا تالحسن

این مرقد كه در 20 یكلومتری شهر حلّه و در شمال غربی استان بابل، در منطقه (باخمرا ( قرار دارد، مربوط به دو تن از دختران حسن مثنّی به نام های رقیه و فاطمه است. این دو بزرگوار نو ههای امام حسن مجتبی (ع) هستند كه به همراه برادرشان محمد به این منطقه آمدند.

-12 محمدبن القاسم و برادزاد هاش عل یبن الحسین

محمد بن قاسم بن حمزة ب ن حسن بن عبیدالله بن ابی الفضل العباس (ع) و برادرزاد هاش، حسین بن علی بن قاسم مرقدشان در منطقه محاویل استان بابل واقع است. این دو بزرگوار كه از جور و ستم بنی العباس فرار كرده بودند، به این قریه پناه آوردند و در اینجا به شهادت رسیده یا وفات كردند. تاریخ وفات محمدب نقاسم سال 385 ه. ق ذكر شده است.

-13 خاندان آل طاووس و حلّی

سه تن از بزرگوارانی كه در حلّه مدفون اند، به سیّد ابن طاووس مشهورند، چون جدّشان محمد بسیار زیبا بود. اینان دو برادرند و یك برادزاده، و نیز در بین خاندان حلی علماء معروفو مشهوری هستند که بعضاً در نجف و بعضاً در حلَّه دفن شده اند که ما در اینجا به برخی اشاره مکنیم :

• سیّد ابن طاووس

(سید رض یالدین علی)

تولد 15 محرم 589 ه. ق؛ وفات 644 ه. ق .صاحب كتاب (لهوف )قبرش در (محلة الجامع یین ( در حلّه است. هر گاه در كتب ادعیه و زیارات و ذكر زاهدین و تشرّف پیداكنندگان به محضر حضرت حجت (ع) ، نام سیدب نطاووس را ببرند، منظور این بزرگوار می باشد.

• سیّد ابن طاووس

(سیدجمال الدین احمد)

تولد 648 ه. ق وفات 693 ه. ق. صاحب كتاب (بشری ف یالفقه (. هر گاه در كتب فقهی و رجالی نام سیّد بن طاووس را ببرند، منظور این بزرگوار است.

• سیّد بن طاووس

(سیّدغیاث الدین عبدالكریم)

تولد 648 ه. ق وفات 693 ه. ق. صاحب كتاب (فرح ةالغری ) قبرش در محّه (باب النجف ( حلّه قرار دارد. هرگاه در كتب احادیث و اخبار اطلاق سیّدب نطاووس میشود، مراد جناب عبدالكریم است.

-14 نجم الدین جعفر ابن نما حِلّی

صاحب كتاب (مثی رالاحزان ( و (مقتل ابن نما) وی در سال 680 از دنیا رفت و نزدیك مرقد پدرش در محله جباوین دفن شد.

-15 محقق حلّی

ابوالقاسم جعفر بن حسن بن یحیی بن سعید حلی فقیه، اصولی و شاعر بزرگ شیعی و مشهور به محقق حلی در سال ??? در حله به دنیا آمد.وی یکی از بزرگترین و نام آورترین فقیهان عصر خویش و دارای عظمت و اعتبار خاص در میان مجتهدان م یباشد، به حدی که وقتی کلمه (محقق ( را بدون قرینه و نشان های در میان فقها ذکر م یکنند، شخصیت تحقیقی و علمی او مورد نظر است. مقدمات و علوم دینی را نزد پدرش فراگرفت و از عالمان دیگر شیعه نیز بهر هها برد و در علوم و معارف اسلامی از جمله در فقه، اصول، کلام و پار های دان شهای دیگر تسلط کامل یافت. در میان عالمان دین جمع زیادی از نعمت ذوق شاعرانه نصیب داشته اند. (محقق حلی ( از گروه فقیهان شاعر است. اشعار او حاوی نکات اخلاقی، عرفانی، حکمت آمیز و به صورت مشاعره، مکاتبه و خطاب به پدر و دوستانش سروده است. وی در ?? جماد یالثانی سال ??? در شهر حله درگذشت. سبب مرگ او را، سقوط از پش تبام خانه اش نوشته اند.

-16 ابن ادریس حلّی ( فخرالدین)

محمد بن احمد بن ادریس بن حسین بن قاسم بن عیسی حلی عجلی، فقیه و محدث شیعی ملقب به فخرالدین و کنیه ابوعبدالله و مشهور به ابن ادریس حلی در سال ??? در حله به دنیا آمد. نسبش از طرف مادر، به سه واسطه به شیخ طوسی م یرسد. مادرش، دختر شیخ طوسی است. وی به دلیل استفاده فراوان از دلایل عقلی در استنباط احکام مذهبی و فتاوای شاذ و خلاف مشهور فراوان خود مشهور است. ابن ادریس در روز جمعه هجدهم شوال سال ??? در ?? سالگی در شهر حله از دنیا رفت. مرقدش در سال ???? تعمیر و تجدید بنا شد. حسینیه ای نیز بهنام او در شهر حله وجود دارد.

-17 عمّاله حلّی

وی در شب جمعه ?? رمضان ??? قمری در شهر حله به دنیا آمد. نیاکان او از طرف پدر به اهلِ مطهر که خاندانی اهل تقوا و دانش بوده اند م یرسد و همچنین از طرف مادر با محقق حلی که دایی اوبوده پیوند دارد. پس از وفات محقق حلی در سال ??? قمری که مرجعیت شیعیان را برعهده داشت، شاگردان وی و دانشمندان حله پساز جستجوی فردی که شایستگی زعامت و مرجعیت شیعیان را داشته باشد علامه حلی را برای این امر مهم مناسب میابند و او با اینکه تنها ?? سال سن داشت زعامت و مرجعیت شیعیان را بر عهده م یگیرد. تاریخ دقیق ورود او به ایران مشخص نیست اما احتمالا سالهای بعد از ??? قمری بوده است که او به دعوت الجایتو از پادشاهان سلسله ایلخانیان که حاکم بر ایران بودند به ایران دعوت م یشود و در مجلسی به مناظره با دانشمندان مذاهب فقهی ?گانه اهل سنت از جمله خواجه نظام الدین عبدالملک مراغه ای م یپردازد و موفق به شکست آنان م یشود. پس از این جلسات ولایت و امامت علی بن ابیطالب و مذهب شیعه در نزد پادشاه اولجایتو به اثبات رسیده و وی مذهب شیعه را برم یگزیند و نام خود را به سلطان محمد خدابنده تغییر م یدهد و تشیع را در ایران رواج م یدهد. که از آن روز تا زمان مرگ سلطان محمد خدابنده علامه در ایران م یماند و به نشر معارف و فرهنگ تشیع م یپردازد. علامه پس از مرگ سلطان محمد خدابنده در سال ??? قمری به شهر حله بازم یگردد و تا آخر عمر در آنجا اقامت م یکند و سرانجام در ?? محرم ??? قمری در سن ?? سالگی از دنیا م یرود و در حرم امام اول شیعیان به خاک سپرده م یشود. از ایوان طلای امیرالمومنین دربی به رواق علوی گشوده م یشود که پس از ورود به سمت راست حجره کوچک دارای پنجره فولادی مدفن مخصوص علامه حلی است. پدر بزرگوار علامه حلّی به نام یوسف بن علی بن مطهر حلّی نیز در این شهر مدفون می باشد.

-18 فخرالمحققین

فخرالمحققین , پسر علا مه حلى , در 682 متولد و در سال 771 درگذشته است علا مه حلى در مقدمه تذكرة الفقها, و در مقدمه كتاب قواعد از فرزندش به تجلیل یاد كرده است و در آخر قواعد آرزو كرده است كه پسر بعد از پدر كارهاى ناتمام او را تمام كند فخرالمحققین كتابى دارد به نام ایضاح الفوائد فی شرح مشكلات القواعد آرا او دركتب فقهیه مورد توجه است . فخرالمحققین , فخر الدین و فخر الاسلام , هر سه لقب فرزند دانشمند وبرومند علا مه حلى مىباشد نام شریفش محمد است او نیز مانند پدر نابغه اى ازنوابغ ارزنده شیعه است و در تمام كتب فقهى و علمى مورد توجه خاص دانشمندان بزرگ و مجتهدین طراز اول ما قرار گرفته است.

-19 سیدحیدر حلّی

سیدحیدر حلی از شعرای قرن سیزده می باشد و شعرش سرآمد بسیاری از اقران خویش و اشعار حسینی است. او که طلیعه دار حرکت های نو در شعر معاصر حسینی بود در سال 1304 ه . ق وفات یافت.