اسرار و معارف حج

تمام  هستی دارای دو بعد ملکی (مادی) و ملکوتی (معنوی) می باشد دارد تمامی اشیا و مخلوقات عالم در عین حال که دارای بعد مادی و خلقی هستند دارای بعد ملکوتی والهی بوده و مشغول تسبیح و تقدیس خدای متعال هستند. همچنانکه خداوند معتعال در قرآن کریم به این مطلب اشاره می فرمایند:

« وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدَهِ وَلَـكِن لاَّ تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ (سوره : الاسراء آیه : 44) و هيچ چيز نيست مگر اينكه در حال ستايش، تسبيح او مى‏گويد، ولى شما تسبيح آنها را درنمى‏يابيد.»

 تمامی اشیا عالم تسبیح خدای سبحان می گویند این چهره مسبح بودن و ذاکر بودن بخشی از حقیقت اشیا است که خدای تعالی آن بخش را برای ما گزارش می کند. اما یک بخش دیگر هم اشیا دارند در عالم خلق که ممکن است یا مسبح باشند یا غافل . به عنوان مثال زبان انسان در عین حال که دارای بعد مادی بوده و ممکن است به کفر یا عصیان  بچرخد  اما یک حیقیت و بعد دیگری دارد که در آن بعد، دائما مشغول تسبیح خدای تعالی است. بنابراین تمام هستی این دو چهره و دو بعد را داشته و هر کدام به نوعی تسبیح گوی خدا سبحان بوده و عبودیت خود را نسبت به خدای سبحان اظهار می دارند.

 حج نیز از این قاعده مستثنی نیست. اعمال و رفتار ما در حج، مکان های مقدسی که حاجی در آنها حضور پیدا می کند، همگی دارای ظاهر و باطنی هستند. عرفات، منا، مشعر، مسجدالحرام و اماکن مقدس دیگر، صرفا به عنوان بیابان زمین یا خانه هایی سنگی نیستند؛ بلکه حقیقتی ملکوتی در آنها وجود دارد که ممکن است برخی از حجاج بخاطر عدم درک این حقیقت صرفا جنبه مادی این اعمال و اماکن را ببینند و برخی هم به دلیل معرفت، آگاه به این مسئله باشند. بر این اساس، برخی از حجاج فقط خانه را می بینند و برخی صاحب خانه را. برخی در ظاهر حج سیر می کنند و برخی به باطن آن راه پیدا می کنند. برخی حج مناسک را می کنند و دیگری حج معانی و معارف و حقایق را.