فضیلت بقیع
معناى لغوى بقیع
این مدفن مقدّس و تاریخى در اصل «بقیع الغرقد» و «بقیع» نامیده مىشد و در قرنهاى اخیر گاهى «جنّة البقیع» نیز گفته مىشود.
ابن اثیر مىگوید: «البقیع المكان المتّسع من الأرض ولا یسمّى بقیعاً إلّاوفیه شجر أو أصولها»؛ در لغت بقیع به محلّ وسیعى كه داراى درخت و یا ریشه درخت باشد گفته مىشود او مىافزاید: چون بقیع قبلًا داراى درخت «غرقد» و ریشههاى آن بود پس از قطع این اشجار نیز با همان اسم معروف گردید.
یاقوت حموى هم مشابه همین معنى را آورده سپس مىگوید: و «غرقد» درختى است وحشى و خاردار و داراى میوه مخصوص.
چگونگى ایجاد مدفن در بقیع
در بقیع از انصار اوّلین كسى كه دفن شده است اسعد بن زراره و از مهاجرین عثمان بن مظعون است. سمهودى مىگوید: به هنگام مرگ عثمان بن مظعون رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «ادفنوا عثمان بن مظعون فی البقیع یكون لنا سلفاً فنِعْمَ السّلف سلفنا عثمان»؛ «عثمان ابن مظعون را در بقیع دفن كنید تا شاخص و یادگارى از گذشتگان ما باشد و چه شاخص نیكى است عثمان.»
سمهودى مىافزاید و پس از فوت ابراهیم فرزند رسول خدا صلى الله علیه و آله كه در محلّه بنىمازن و خارج از مدینه واقع شد. صحابه عرض كردند «أینَ نَدفَنه؟!». رسول خدا فرمود: «الحقوه بسلفنا الصالح عثمان بن مظعون» او را به سلف صالح ما عثمان لاحق كنید و در كنار او به خاك بسپارند. او مىگوید پس از دفن شدن ابراهیم در بقیع مردم مدینه علاقمند شدند پیكر اقوام و عشیره خود را در آنجا دفن كنند و هر یك از قبایل مدینه درختان و ریشههاى بخشى از بقیع را قطع و زمین آن را براى همین منظور آماده نمودند و تدریجاً دو مدفن قدیمى مدینه به نام «بنىسلمه» و «بنىحرام» متروك گردید.
گفتنى است با توجّه به اینكه وفات عثمان بن مظعون در سال دوّم و وفات ابراهیم در اوائل سال دهم هجرت و به فاصله هشت سال به وقوع پیوسته است و مسلماً در این مدّت علاوه بر عثمان بن مظعون افراد دیگر نیز دفن شدهاند لابد منظور سمهودى این است كه با دفن شدن جناب ابراهیم در بقیع و دستور و عملكرد رسول خدا صلى الله علیه و آله، مسلمانان مدینه از این تاریخ به تأسى از آن حضرت توجّه بیشترى به بقیع پیدا نموده و آنجا را مدفن عمومى خود قرار دادند.
فضیلت بقیع
در فضیلت بقیع حدیثهاى متعدّدى از رسول خدا صلى الله علیه و آله نقل گردیده است. از جمله در حدیثى چنین فرمود: «یحشر من البقیع سبعون ألفاً على صورة القمر لیلة البدر»
از بقیع هفتاد هزار نفر محشور خواهند شد كه صورت آنان مانند ماه چهارده شبه خواهد درخشید.
و در حدیث دیگر چنین فرمود: «یحشر من هذه المقبرة سبعون ألفاً یدخلون الجنّة بغیرحساب وكأنّ وجوههم القمرلیلیة البدر»؛
«از بقیع هفتاد هزار نفر كه صورتشان مانند ماه چهارده شبه است محشور خواهند شد و بدون حساب وارد بهشت خواهند گردید.»
درباره حضور شبانه رسول خدا صلى الله علیه و آله در بقیع و دعا و طلب مغفرت آن حضرت نسبت به اهل بقیع كه گاهى روز و گاهى شب هنگام انجام مىگرفت در حدیث و تاریخ مطالب فراوان نقل شده است.
در حدیثى چنین آمده است كه رسول خدا صلى الله علیه و آله در بقیع حضور مىیافت و اهل قبور را بدین گونه مورد خطاب قرار مىداد. «السَّلامُ عَلَیكُم یا أَهلَ الْقُبُور یَغفِرُ اللَّهُ لَكُم وأنتم لَنا سلف ونحن بالأثر»؛ «درود بر شما خدا ما و شما را بیامرزد. شما پیش آهنگان ما بودید و ما هم در پى شما خواهیم آمد.»
در حدیث دیگر آمده است كه مىفرمود: «السلام علیكم قومٌ مؤجلون أتانا وأتاكم ما توعدون. اللّهم اغفر لأهل البقیع الغرقد»؛ «درود بر شما اى كسانى كه اجل شما و آنچه به ما و شما وعده دادهاند فرا رسید. خدایا اهل بقیع غرقد را بیامرز.» «إنّی امِرتُ أن أدعو لهم».
از عایشه نقل شده است كه رسول خدا صلى الله علیه و آله شب هنگام و آنگاه كه همه چشمها به خواب مىرفت به آرامى رختخواب را ترك نموده و از منزل خارج مىشد. خود من و گاهى «بریره» خدمتكارم بهدستور من او را تعقیب مىكردیم و مىدیدیم كه به بقیع مىآمد و در آنجا توقّف طولانى مىنمود و مكرّر دستها را به سوى آسمان برمىداشت و به دعا و استغفار بر اهل بقیع مشغول مىگردید. یكبار پس از مراجعت رسول خدا صلى الله علیه و آله از علّت این عمل استفسار نمودم؛ در پاسخ من فرمود: «إنّی أُمرت أن أدعو لهم»؛ «من از طرف خدا مأموریت دارم كه بر اهل بقیع استغفار كنم.» عایشه مىگوید: عرض كردم اگر من به بقیع رفتم چه بگویم وبر آنان چگونه درود بفرستم. فرمود بگو: «السلام على أهل الدیار من المؤمنین والمسلمین ویرحمهم اللَّه المستقدمین منّا والمستأخرین وإنّا إن شاء اللَّه للاحقون».
حرم شریف ائمه بقیع علیهم السلام
حرم مطهر ائمه بقیع كه در كتب تاریخ بعنوان «مشهد» و «حرم» اهل بیت معروف گردیده، در سمت غربى و منتهى الیه بقیع واقع شده است كه در این حرم مطهر قبر چهارتن از ائمه اهل بیت؛ امام مجتبى، امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهم السلام در كنار هم و بفاصله 3- 2 مترى این قبرها، قبر عباس عموى گرامى رسول خدا صلى الله علیه و آله قرار گرفته و در كنار آن نیز قبر دیگرى است متعلق به فاطمه بنت اسد كه قبل از ویرانى ساختمان این حرم مطهر، همه این قبور ششگانه در زیر یك گنبد و بجز قبر فاطمه داراى ضریح و صندوق زیبا بودند.
منبع: تاریخ حرم ائمه بقیع، محمد صادق نجمی
نظرات :