آداب و احکام زیارت

آداب زیارت اهل قبور

1- بهتر است بعد از ظهر روز پنج شنبه به زیارت اهل قبور بروید و درروزهای دیگر اشكال ندارد.

2- بهتر است رو به قبله در مقابل قبر بنشینید و دست خود را روی قبربگذارید و دعا بخوانید.

3- با وضو باشید.

4- در قبرستان به آرامی حركت كنید.

5- مشغول ذكر خدا باشید و از حرف های بیهوده پرهیز كنید.

6- راه رفتن روی قبرها و ت یكه دادن یا نشستن روی قبور مؤمنینمكروه است.

7- در قبرستان باید به فكر مردن، تار كیی و وحشت قبر باشیم.

8- پرهیز از شوخی در قبرستان.

9- پاشیدن آب روی قبر. در این باره از امام صادق (ع) پرسیدند، حضرت فرمود: تا وقتی كه رطوبت در خاك قبر باقی است، عذاب ازمیت كنار می رود. و درباره شیوه آب پاشیدن روی قبر، چنین دستوردادند: (به سمت قبله باش، ابتدا از طرف سر میت آب بریز تا پای میت،بعد بر قبر دور بزن و مستحب است كنار قبر مؤمن، قرآن تلاوت شود و هر سوره ای از قرآن را كه می توانی بخوان، ولی بهتر است سوره یاسین و ملك، نور یا حمد و اخلاص خوانده شود. ( و در مورد ثوابِ خواندن آیه ای از قرآن برای اهل قبور، پیامبر (ص) فرمود: (كسی كه در مزار مسلمانان كیی از آیات قرآن را برای اموات بخواند، خداوند ثواب عمل هفتاد پیامبر را به او می دهد. )

آداب زیارت اولیاء خدا

تشرّف به دیدار أولیاء خدا چه در حال حیات آنان و چه پس از شهادت و هنگام زیارت قبورآنان آدابی دارد كه آن را از دیدارهای معمولی جدا می كند، مستحب است زائر نكات زیر را كه در كتب مختلف آمده رعایت كند که ما در اینجا برخی از این آداب را از شهید ثانی ازکتاب دروس وی نقل می کنیم:

• غسل كردن و با طهارت وارد حرم شدن. اذن دخول طلبیدن و با خشوع وارد شدن.
• رو به ضریح و پشت به قبله ایستادن و خواندن زیارتهای وارده.
• خواندن دو ركعت نماز پس از زیارت. دعا كردن و طلب حاجت پس از نماز.
• خواندن قرآن و هدیه كردن ثواب آن به امام.
• حضور قلب داشتن و استغفار كردن از گناه.
• احسان و احترام به خادمان حرم.
• خواندن دعای وداع در آخرین زیارت.
• زود خارج شدن از حرم پس از زیارت. پشت نكردن به ضریح هنگام خروج.
• پس از بازگشت به خانه، دوباره به حرم و زیارت رفتن.
• صدقه دادن به نیازمندان و نیز احسان به تنگدستان از سادات آن شهر.

آدابی دیگر برای زیارت

• پوشیدن لباس پاك و تمیز كه بهتر است سفید باشد.
• عطر زدن و خوشبو بودن.
• با آرامش و وقار حركت كردن و گا مها را كوتاه برداشتن.
• مشغول بودن به ذكر، در حال رفتن به زیارت.
• وارد شدن به حرم با پای راست.
• تكبیر گفتن پیش از زیارت، هنگام دیدن قبر مطهّر.
• پرهیز از امور دنیایی و سخنان لغو بیهوده.

برخی از احكام زیارت

• انسان باید ادب را رعایت كند و جلوتر از قبر پیغمبر (ص) و امام (ع) نماز نخواند و چنانچه نماز خواندن بی احترامی به صاحب قبر باشد، حرام است.
• بنا بر احتیاط واجب، جنب و حائض و نفساء، نباید در حرم امامان (ع) و مسجد توقف كند، ولی در حرم امامزادگان اشكال ندارد.

نماز و زیارت نیابتی

زیارت كردن به نیابت از دیگران چه آنان كه از دنیا رفته اند و چه كسانی که زنده اند مستحب است، و در حدیث است كه داود صرمی به امام حسن عسكری (ع) عرض كرد: من پدر شما را زیارت كردم و ثوابش را برای شما نیّت كردم. امام فرمود: (لَكَ مِ ناللهِ أجرٌ وَ ثَوابٌ عَظیمٌ وَ مِنَّا المَحمِدَةُ ( ،برای شما از جانب خداوند اجر و ثواب عظیم است و از جانب ما حمد و ثنا .

و در روایت دیگری م یخوانیم كه از بعضی از ائمه (ع) سؤال كردند: آیا كسی كه دو ركعت نماز م یخواند، یا یك روز روزه م یگیرد، یا حج یا عمره ای به جا م یاورد، یا رسول گرامی و یا یکی از ائمه (ع) را زیارت می كند و ثواب آن را به پدر و مادر یا برادر دینی خود هدیه می كند، برای خود او نیز ثوابی هست؟ در پاسخ به این سؤال فرمودند: ثواب آن عمل به (منوب عنه ( هم می رسد بدون آن كه از ثواب خودش چیزی كاسته شود.

و كسی كه بخواهد از سوی همه برادران ایمانی و یا گروه خاصی به نیابت زیارت كند، پس آنها را به زبان یا در قلب خود نیّت می كند، و زیارت را به نیابت از سوی آنها می خواند. سپس دو ركعت نماز زیارت را به جای آورده و می گوید: ألّلهّمَّ إنِّی زُرتُ هذهِ الزِّیارَةَ وَ صَلیَّتُ هاتَینِ الركَّعَتَینِ وَجَعَلتُ ثَوابَهما هَدِیَةً منّی إلی مَولایَ (نام امامی را كه زیارت می كند بگوید ( عَن جَمیعِ إخوانی المُؤمِنینَ وَ المُؤمِنات وَ عَن جَمیعِ مَن أوصانی بِالزِّیارَةِ وَ الدُّعاءِ لَهُ اللّهُمَّ تَقَبَّل ذلِكَ منّی وَ مِنهُم بِرَحمَتِكَ یا اَرحَمَ الرّاحِمینَ (. اگر بعد از مراجعت به هر كدام از برادران ایمانی خود بگوید من از سوی تو، امام (ع) را زیارت كردم، دروغ نگفته است. و در مورد نماز نیابتی مرحوم علامه مجلسی می فرماید:در حدیث صحیحی آمده است كه امام صادق (ع) در هر شب، برای فرزند خود، و در هر روز، برای پدر و مادر خود، دو ركعت نماز می خواندند، در ركعت اول سوره (اناانزلنا ( و در ركعت دوم سوره (كوثر (. (و به روح آنان هدیه می كردند). و در حدیث دیگری از امام صادق (ع) نقل شده است كه: ثواب اعمال خیری كه برای مردگان انجام می شود، هم برای مرده نوشته می شود و هم برای كسی كه آن را انجام داده است.

جا گرفتن برای عبادت و زیارت

مسجد و حرم امامان (ع) از اماكن مشترك و عمومی مسلمانان است كه همه آنان در استفاده از آن مساوی هستند. پس اگر شخصی قبل از دیگری، جایی برای نماز یا عبادتی دیگر یا قرائت قرآن یا خواندن دعا در اختیار گرفت، دیگری نمی تواند آن جا را از او بگیرد. كسیکه در مسجد یا حرم نشسته است، اگر دیگری جای او را غصب كند و در آن جا نماز بخواند، بنابر احتیاط واجب، باید دوباره نمازش را در محل دیگری بخواند. گذاشتن رحل برای نشستن در حرم یا مسجد، مانند نشستن است، یعنی صاحب رحل حق اولویتی نسبت به آن مكان پیدا می كند و دیگران نمی توانند جای او را بگیرند به شرط آنكه رحل، چیزهایی مثل سجاده و عبا باشد كه تمام محل نماز خواندن یا قسمت عمده آن را بگیرد، نه مثل گذاشتن مهر یا تسبیح یا مسواك و شانه و امثال اینها. بنابراین با گذاشتن مهر یا تسبیح و حتی هر دو، حقّی برای او ثابت نیست و دیگران می توانند بردارند و در آن مكان نماز بخوانند.

زائر و نذر و وقف

یکی از سنّت های پسندیده مسلمانان، نذر اعمال یا اموال است برای معصومین و همچنین وقف ملك یا مالی برای آنان و این سنّت حسنه همچنان رواج دارد.لذا توجه به برخی از احكام نذر و وقف، برای زائران مفید خواهد بود، چرا که معمولاً زائرین بیش از دیگران با آن سرو کار دارند. اگر نذر كند كه به زیارت یکی از امامان (ع) برود، چنانچه به زیارت امام دیگر برود، كافی نیست و چنانچه به واسطه عذر نتواند آن امام را زیارت كند، چیزی بر او نیست. بنابر این اگر نذر كرده باشد به زیارت امام حسین (ع) برود و نتواند به زیارت ایشان برود، چیزی بر او واجب نیست. اگر برای حرم امامان چیزی نذر كند، باید آن را به مصارف حرم برساند، از قبیل فرش و پرده و روشنایی. بنابراین می تواند به مسئولین دفاتر نذورات تحویل دهد تا به مصارف معین برسد. اگر چیزی را نذر خود امام كند، چنانچه مصرف معینی را قصد كرده، باید به همان مصرف برساند و اگر مصرف معینی را قصد نكرده، باید به فقیران و زائران بدهد یا مسجد و مانند آن بسازد و ثواب آن را به امام هدیه كند. اگر چیزی را بر حرم امامان (ع) وقف كرده باشد، منافع آن صرف تعمیر نور حرم و خدمتكاران و نگهبانان حرم و سایر امور مربوط به حرم می شود.

ایام زیارتی معصومین

زیارت معصومین (ع) در ایام خاصّی سفارش شده و ثواب بیشتری دارد، در روایات، هر یك از روزهای هفته، به پیامبر (ص) و حضرات ائمه دین (ع) اختصاص یافته است:

روز شنبه: زیارت حضرت رسول (ص)

روز یکشنبه: زیارت امیرالمؤمنین (ع) و حضرت فاطمه (س)

روز دوشنبه: زیارت امام حسن و امام حسین (ع)

روز سه شنبه: زیارت امام سجاد و امام باقر و امام صادق (ع)

روز چهارشنبه: زیارت امام موسی بن جعفر، امام رضا، امام جواد وامام هادی (ع)

روز پنجشنبه: زیارت امام حسن عسكری (ع)

روز جمعه: زیارت حجة بن الحسن، امام عصر (عج)

زیارتنامه ها

بدان زائر گرامی از جمله بهترین زیارتنامه های وارده برای زیارت هر کدام از ائمه اهل بیت (ع) زیارت جامعه کبیره منقول از امام هادی (ع) است، که از لحاظ سند معتبر و متقن و از لحاظ محتوی و مفهوم در اوج و کمال معرفی خاندان گرامی پیامبر می باشد، که اکثر کتب ادعیه و زیارت آن را نقل نمودند. این زیارتنامه را می توان در هر زمان و مکانی به ویژه مشاهد مشرفه معصومین خواند، و مداومت بر خواندن آن مورد تأکید علمای سلف صالح به ویژه امام خمینی (ره) می باشد. هم چنین با توجه به اینکه بعد از زیارت هر معصومی مستحب است که دو رکعت نمازخوانده شود اگر به جای آن نماز جعفر طیار خوانده شود بهتر و آثار و برکات بیشتری خواهد داشت.