استمرار امامت در حج

على و كعبه‏

ذكر این نكته بى‏تناسب نیست كه میان «امامت حق» و «كعبه معظمه» پیوندى است ناگسستنى؛ چنانكه در امامت ابراهیم، بانى كعبه، این گونه است  و شاید با توجه به این پیوند نمادین معنوى است كه اراده خالق حكیم بر این تعلّق گرفت كه قطب دایره امامت و ولایت على بن ابى‏طالب علیه السلام در خانه كعبه چشم به جهان بگشاید. این مطلب علاوه بر منابع روایى و تاریخى امامیه، در جوامع حدیث اهل سنت نیز آمده است و صاحب مستدرك الصحیحین دراین‏باره ادعاى تواتر كرده و مى‏گوید:

«فقد تواترتِ الأخبارُ أنّ فاطمةَ بنتَ أسدٍ وَلَدَتْ أمیرَالمؤمنینَ علىَّ بنَ أبى‏طالبٍ علیه السلام فی جوفِ الكعبةِ».

«اخبار متواتر حاكى از این است كه فاطمه بنت اسد، امیرمؤمنان على ابن ابى‏طالب علیه السلام را در درون كعبه به دنیا آورد».

و بدین ترتیب كعبه زادگاه على علیه السلام بود و اوست وارث امامت ابراهیم كه كعبه را بنا نهاد. در برخى روایات دیگر است كه پیامبر خدا صلى الله علیه و آله على علیه السلام را به كعبه تشبیه فرموده است. «كنوزالحقائق» از دیلمى نقل مى‏كند كه پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «یا علیُّ أنتَ بمنزلةِ الكعبةِ» و «اسدالغابة» با نقل همین روایت جمله دیگرى بر آن افزوده و از قول رسول خدا صلى الله علیه و آله آورده است:

«یا علیُّ أنتَ بمنزلةِ الكعبةِ تُؤتى‏ و لا تأتی»

«اى على! تو همانند كعبه‏اى كه به سوى تو آیند و نه تو به سوى دیگران روى».

این سخن پیامبر به نقش محورى ولایت على علیه السلام اشاره دارد؛ یعنى همانگونه كه مردم به‏سوى كعبه آیند و بر گرد آن طواف كنند تا به خدا تقرّب جویند، منزلت معنوى تو نیز چنین است، مردم باید به سوى تو آیند و بر محور ولایت تو دور زنند تا به مقام قرب نائل شوند؛ این همان ولایت است كه در دودمان پیامبر صلى الله علیه و آله و فرزندان على علیه السلام همچنان جارى است و ضامن بقاى اسلام تا قیامت است. چنانكه حدیث «ثقلین» كه شیعه و سنى بر آن اتفاق دارند از جایگاه اهل‏بیت در كنار قرآن سخن گفته و هدایت امّت را در پرتو آن دو و گمراهى امت را در جدایى از آن‏دو مورد تأكید قرار داده و این سنت الهى تا قیامت پاى برجا است.

در حقیقت، ولایت متمّم و مكمّل حج و بلكه روح و حقیقت آن است.

امام باقر علیه السلام مى‏فرماید: «تمامیّت و كمال حج دیدار با امام است.»

جابر عن أبی جعفر علیه السلام: «من تمام الحجّ لقاء الإمام» و از امام صادق علیه السلام نقل شده كه فرمود: «هر گاه یكى از شما حج گزارد. باید حج خود را به زیارت ما ختم كند؛ زیرا این، یكى از عوامل تمامیت حج است»؛ (عن جعفرَ بنِ محمّدٍ علیهما السلام قال: «إذا حَجَّ أحدُكُم فَلْیَخْتِمْ حجَّهُ بزیارتِنا؛ لأنَّ ذلك من تمامِ الحَجِّ).

عبداللَّه بن مسكان از ابو حمزه ثمالى نقل مى‏كند كه گفت: شرفیاب محضر امام باقر علیه السلام شدم در حالى كه آن حضرت بر در ورودى‏مسجدالحرام نشسته بود و به مردمى كه در حال طواف بودند مى‏نگریست، آنگاه خطاب به من فرمود: ابو حمزه! مى‏دانى این مردم به چه چیزى مأمور شده‏اند؟ ابوحمزه گوید: من ندانستم در پاسخ آن حضرت چه بگویم. سپس امام چنین فرمود: «همانا این مردم مأمورند بر گرد این سنگها (اشاره به كعبه معظّمه) طواف كنند سپس نزد ما بیایند و ولایت (محبّت و اطاعت) خود را به ما اعلام دارند»؛ (عبداللَّه بن مسكان عن أبى حمزة الثمالی، قال: «دَخَلْتُ على‏ أبی جعفرَ علیه السلام وهو جالسٌ على البابِ الّذی إلى المسجدِ وهو ینظرُ إلى النّاسِ یطوفون، فقال: یا أبا حمزة! بما امِروا هؤلاء؟ قال: فلم أدر ما أرُدُّ علیه. قال: إنّما أُمِروا أن یَطُوفوا بهذهِ الأحجارِ، ثمّ یأتونا یَعْلَمُونَا ولایتَهُم

و نیز حضرت على بن الحسین علیهما السلام مى‏فرماید: «بهترین نقطه روى زمین، بین ركن و مقام است. حال اگر كسى آنقدر عمر كند كه نوح در میان قوم خود درنگ كرد، نهصد وپنجاه سال، و روزها را به روزه دارى و شبها را به شب‏زنده‏دارى در این مكان مقدّس به سر برد، آنگاه خداى- عزّوجلّ- را بدون ولایت ما ملاقات كند، این عبادتها به حال وى سودى نرساند»؛ (أفضلُ بِقاعِ الأرضِ ما بین الرُّكنِ والمقامِ لو أنَّ رجلًا عُمِّرَ عُمْرَ نوحٍ فی قومِهِ؛ ألفَ سنةٍ إلّاخمسین عاماً، یصومُ النَهارَ ویقومُ اللیلَ فی ذلك المكانِ ثمّ لقى‏ اللَّهَ- عزّوجلّ- بغیرِ وِلایتِنا لم ینفَعْهُ ذلكَ شیئاً).

آرى، بدون رهبر نه براى حرم حرمتى است، نه در عرفات معرفتى، نه در مشعر شعورى، نه در منا فداكارى و ایثارى، نه در زمزم نشانه حیاتى،

نه در صفا رمز صفایى، نه در رمى جمرات نابودى شیطانى و بالاخره نه در حج ظهور بینایى و نه در اعمال شعائرى.

بدون آگاهى به مقام رهبرى و پیروى از او، آنچنان خواهد بود كه امام باقر علیه السلام با مشاهده فریادِ تلبیه حجاجِ نا آگاه و گم شده و دچار چنگال شیاطین و طواغیت فرمود:

«أترى‏ هؤلاءِ الّذین یُلَبُّونَ، واللَّهِ لَأَصواتُهُم أبغضُ إلى اللَّهِ مِنْ أصواتِ الحَمیرِ»؛

«آیا مى‏بینید اینهایى را كه تلبیه مى‏گویند؟ به خدا صداى اینان نزد خداوند ناپسندتر از صداى چهارپایان است.»