آداب زیارت‏

در روایات، براى زیارت آدابى ذكر شده كه برخى از آن‏ها مخصوص موارد خاصّى است، لیكن برخى از این آداب كه تقریباً جنبه عمومى دارد و به نوعى، به همه اماكن مقدسه و مشاهد مشرفه ارتباط پیدا مى‏كند عبارتند از:

1- ترك كلام بیهوده و لغو و مخاصمه و مجادله در راه.

2- غسل كردن پیش از زیارت.

3- اگر چند امام را زیارت مى‏كند، براى زیارت هر امام یك غسل كند.

4- خواندن دعاى مأثور هنگام غسل كردن.

5- طاهر بودن، به این معنى كه انجام غسلى بر او واجب نبوده و با وضو باشد.

6- پوشیدن جامه‏هاى پاك و پاكیزه.

7- پوشیدن جامه سفید.

8- پوشیدن لباس نو.

9- كوتاه برداشتن گام‏ها هنگام رفتن به زیارت و حركت كردن به آرامى و با وقار.

10- عطر زدن و خود را خوشبو كردن (غیر از زیارت كربلا).

11- گفتن ذكر «اللَّهُ أَكْبَر» «الْحَمْدُ للَّهِ» «سُبحانَ اللَّهِ» و «لا الهَ الَّا اللَّهُ» هنگام رفتن به زیارت و صلوات فرستان بر پیامبر و آل او.

12- خواندن اذن دخول قبل از ورود به حرم مطهّر.

13- تلاش جهت تحصیل رقّت قلب، سوزش دل و خضوع.

14- سجده براى خداوند به منظور تشكر از این نعمت الهى.

15- مقدّم داشتن پاى راست هنگام ورود و پاى چپ هنگام خروج.

16- ایستادن هنگام زیارت، اگر عذرى ندارد.

17- سر به زیر انداختن و توجه نكردن به بالا و طرف راست و چپ.

18- خواندن زیارت‏هاى مأثوره و ترك‏ زیارت‏هاى غیر مأثوره.

19- خواندن نماز زیارت كه حداقل دو ركعت است.

20- خواندن دعاهاى وارده، بعد از نماز و زیارت.

21- خواندن مقدارى از قرآن و هدیه كردن ثواب آن به روح مقدس صاحب آن مرقد شریف.

22- مقدّم كردن نماز واجب بر نماز زیارت. اگر مشغول زیارت بود و «قَدْ قامَتِ الصَّلاة» را شنید، زیارت را ترك و در نماز جماعت شركت كند.

23- زیارت كردن به نیابت پدر و مادر و دوستان و نزدیكان و براى آن‏ها طلب مغفرت نمودن.

24- ترك سخنان ناشایست و كلمات لغو و بیهوده و صحبت‏هاى دنیایى كه در هر جا مذموم و مانع رزق و سبب قساوت قلب است، به ویژه در بقاع مقدس.

25- بلند نكردن آواز و صداى خود در آن مشاهد شریفه، براى هر علتى كه باشد.

26- وداع با صاحب آن مرقد شریف هنگام رفتن از آن شهر.

27- قصد بازگشت به آن مكان مقدس هنگام وداع.

28- بهتر شدن حال و كردار و گفتار، نسبت به پیش از زیارت.

29- انفاق و احسان بر فقیران و مجاوران آن بقعه.

شهید اوّل نیز در دروس، آداب زیارت رسول اكرم صلى الله علیه و آله و دیگر مرقدهاى مقدّس را به تفصیل بیان نموده كه خلاصه آن عبارت است از:

1- غسل كردن و پیوسته با وضو بودن و با لباس پاك و تمیز و با خضوع و خشوع به زیارت رفتن.

2- هنگام ورود به حرم مطهّر، جلوى در آستان حرم ایستادن و با دعاى مأثور اذن دخول گرفتن.

3- در كنار ضریح ایستادن.

4- در حال زیارت پشت به قبله ایستادن و رو نمودن به سوى زیارت شونده.

5- سلام دادن به زیارت شونده و خواندن زیارت وارده از سوى معصومان علیهم السلام.

6- در پایان زیارت، دو ركعت نماز زیارت خواندن.

7- پس از نماز، دعاهاى نقل شده را قرائت كردن.

8- مقدارى از قرآن را نزد ضریح تلاوت نمودن و ثواب آن را به زیارت شونده هدیه كردن.

9- در همه حالات حضور قلب داشتن، از گناهان‏ توبه نمودن و طلب مغفرت كردن.

10- به خدمتكاران حرم صدقه دادن.

11- هنگام خروج با دعاهاى وارده وداع كردن و از خداوند بازگشت به آن مكان شریف را مسئلت نمودن.

12- اینكه زائر پس از بازگشت از زیارت از نظر اخلاقى و رفتارى بهتر از گذشته خود باشد.

13- اینكه پس از آن كه زائر به خواسته خود رسید در بازگشت عجله كند تا همیشه شوق زیارت در وجودش پایدار بماند.

14- صدقه دادن به نیازمندانى كه در اطراف حرم حضور دارند.[1] در زیارت امام حسین علیه السلام، موارد دیگرى نیز بر این آداب افزوده شده كه قابل توجه و دقت است از جمله:

1- عطر نزدن و سرمه نكشیدن؛

«وَلاتَدَّهِنْ وَ لاتَكتَحِل حتّى تَأتِیَ الفُرات.»

2- حركت به سوى حرم با آرامش و متانت؛

«وَیَلْزَمُكَ التَّوقیرُ لِأَخْذ ما لَیْسَ لَكَ.»

3- دیده از محرمات پوشاندن؛

«وَیَلْزَمُكَ انْ‏ تَغُضَّ بَصَرَكَ.»

4- پرهیز از خصومت و نزاع و سوگند زیاد.

 5- كم سخن گفتن جز به خیر.

6- پرهیز از شوخى و مزاح؛

«وَاقِلّ مِنَ الكَلامِ وَالمِزاح.»

7- مصاحبت نیكو با همسفران؛

«یَلْزَمُكَ حُسْنَ الصَّحابَةِ لِمَنْ یَصحَبُكَ.»

8- زیاد ذكر خداى گفتن؛

«وَأَكْثِر مِنَ اللَّهِ تَعالى.»

9- پا برهنه و همچون بندگان حركت نمودن؛

«وَامْشِ حافیاً وَامْشِ مَشْىَ العَبد الذَّلیل.»

و ...

منبع: آداب سفر وزیارت عتبات عالیات، سید علی قاضی عسکر