بنام خدا

محراب

محراب در محلى ساخته شده كه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در آنجا نماز مى گزارد و پیشانى خویش را به عنوان سجده در برابر حق تعالى بر خاك آن مى نهاد. «محراب» به معناى صدر و بالاى مجلس است و از نظر سابقه دینى، مربوط به محراب هایى است كه در كلیساها بوده است.

محل نماز رسول خدا(صلى الله علیه وآله) كاملا مشخص است و در اینكه محل آن، همین محراب فعلى است، تردیدى وجود ندارد. البته در زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله) و تا چند دهه بعد، چیزى به نام محراب وجود نداشت و مسلمانان تنها با نام آن كه در قرآن آمده و مربوط به حضرت مریم است، آشنا بودند. زمانى كه ولید دستور توسعه مسجد را داد و عمر بن عبدالعزیز آن را اجرا مى كرد، در جایگاه نماز رسول خدا(صلى الله علیه وآله) محرابى ساخته شد. چنین اقدامى به تقلید آنچه كه در كلیساهاى نصارا در شام بوده، صورت گرفت. این محراب در طول زمان، دگرگونى هایى را تحمل كرده و بناى فعلى آن از دوره سلطان اشرف قایتباى كه از سلاطین مملوكى مصر بوده، باقى مانده است. در دوره عثمانى تزییناتى با آیات قرآن در آن صورت گرفت.

افزون بر محراب اصلى، دو محراب دیگر در سمت قبله مسجد وجود دارد; یكى «محراب عثمانى» ـ منسوب به سلاطین عثمانى ـ كه در دیوار جنوبى مسجد است و در حال حاضر امام جماعت در آنجا مى ایستد، دوم «محراب سلیمانى» ـ متعلق به سلطان سلیمان عثمانى ـ یا محراب حنفى كه در سمت مغرب محراب رسول خدا(صلى الله علیه وآله) قرار دارد. این محراب پس از سال 860 ق ساخته شد.

به علاوه، در انتهاى دیوار شمالىِ ضریح پیامبر(صلى الله علیه وآله) محراب تهجّد قرار دارد كه رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در برخى از شب ها نماز شب را در آنجا اقامه مى كردند. روزگارى محرابى هم در پشت «دكّة الآغاوات» ـ كه امروزه به خطا «صُفّه» نامیده مى شود و نام آن سكّوى خواجه هاست ـ وجود داشته است.