خداوند در قرآن كریم خطاب به مؤمنان فرموده است:

حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‏ وَ قُومُوا لِلَّهِ قانِتِینَ.^[1]

«بر نمازها و نماز میانه مواظبت كنید، و خاضعانه براى خدا بپاخیزید.»

امام صادق علیه السلام نیز به حاجیان توصیه فرموده است كه:

«وَ راعِ اوْقاتَ فَرائِضِ اللّهِ وَ سُنَنِ نَبِیّة».^[2]

«پیوسته مراقب و مواظب اوقات واجبات الهى (نمازها) و نیز سنت‏هاى پیامبرش باش.»

در حالات ائمه معصومین علیهم السلام آمده است كه هرگاه زمان نماز فرا مى‏رسید، اندامشان به لرزه درآمده، رنگ چهره‏شان دگرگون مى‏شد، وقتى علت آن را جویا مى‏شدند مى‏فرمودند:

وقت اداى امانتى رسیده كه آسمان‏ها و زمین و كوه‏ها زیر بار آن نرفتند و آن را برنتافتند^[3] و یا مى‏فرمودند:

سزاوار است كسى كه در پیشگاه خداوند مى‏ایستد رنگش پریده و بندبند اعضاى بندش بلرزد.

امیر مؤمنان على علیه السلام در فرمانى به محمد بن ابى‏بكر آنگاه كه او را والى مصر قرار داد چنین نگاشت:

«صَلِّ الصَّلاةَ لِوَقْتِهَا الْمُؤَقَّتِ لَهَا وَ لا تُعَجِّلْ وَقْتَهَا لِفَرَاغٍ وَ لا تُؤَخِّرْهَا عَنْ وَقْتِهَا لِاشْتِغَالٍ وَ اعْلَمْ أَنَّ كُلَّ شَیْ‏ءٍ مِنْ عَمَلِكَ تَبَعٌ لِصَلاتِكَ».^[4]

«نماز را در وقت تعیین شده آن به جاى آور، نه به خاطر فراغت و بیكارى در انجام آن شتاب كن و نه به بهانه كار آن را به تأخیر بیانداز، بدان كه همه اعمال تو بسته به نماز تو است.»

در قرآن كریم خداوند نسبت به كسانى كه نسبت به نماز مسامحه و سهل انگارى مى‏كنند، با لحنى تهدیدآمیز سخن گفته است.

در سوره ماعون مى‏فرماید:

«فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ»^[5].

«واى بر نمازگزارانى كه از نمازشان غافل‏اند! [و در انجام آن سهل انگارى مى‏كنند]»

رسول خدا صلى الله علیه و آله نیز فرموده است:

«نمازهاى خود را تباه و ضایع نسازید؛ زیرا كسى كه نمازش را ضایع كند در روز قیامت با قارون و هامان محشور مى‏شود و بر خداوند است كه او را همراه با منافقین وارد آتش كند. پس واى بر كسى كه مراقب نماز و انجام سنن او نیست.»^[6]

در حدیثى دیگر امام صادق علیه السلام از رسول خدا صلى الله علیه و آله نقل كرده‏اند كه فرمود:

«شیطان از مؤمنى كه مراقبت مى‏كند تا نمازهاى پنج گانه خود را در وقت مقرّر شده بخواند در هراس است، پس هر گاه مؤمن نمازهاى خود را ضایع نموده‏ [نسبت به آن مراقبت نداشته باشد] شیطان جرئت یافته، آن فرد را به گناهان بزرگ مبتلا مى‏كند.»^[7]

امام صادق علیه السلام در حدیث مبسوطى فرمود:

«ملك الموت شیطان را از كسى كه نسبت به نماز خود مراقبت دارد دور مى‏كند، و در لحظه حساس و خطرناك مرگ، شهادت به وحدانیت خدا و رسالت پیامبر صلى الله علیه و آله را به او تلقین مى‏كند.»^[8]

از زبان برخى از ائمه معصومین علیهم السلام مكرر نقل شده كه رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:

«آن كس كه نماز را سبك بشمارد از من‏ نیست و به خدا سوگند در حوض كوثر بر من وارد نمى‏شود.»^[9]

ابا بصیر گوید:

«بر «امّ حمیده» وارد شدم تا رحلت امام صادق علیه السلام را به ایشان تسلیت بگویم، پس او گریست و من نیز از گریه او گریستم، آنگاه گفت:

اى ابا محمد، امام صادق علیه السلام هنگام مرگ چشمانش را گشود سپس فرمود: هر كس میان من و او خویشاوندى هست جمع كنید و ما هر كس بود جمع كردیم، آنگاه امام به سوى آنان نگریست و فرمود:

إِنَّ شَفَاعَتَنَا لا تَنَالُ مُسْتَخِفّاً بِالصَّلاةِ.^[10]

آن كس كه نماز را سبك بشمارد به شفاعت ما نمى‏رسد.»

با توجه به آنچه ذكر گردید، زائر سرزمین وحى باید بیش از گذشته نسبت به نماز اهمیت داده و تلاش كند در اول وقت آن را اقامه نماید و هرگز هنگام نماز در كوچه و خیابان پرسه نزند و چهره تشیع را در نگاه و منظر دیگر مسلمانان خدشه دار نسازد.

رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود:

«براى هر چیزى صورتى است و صورت دین شما نماز است، پس هیچ یك از شما چهره دین خود را زشت نكند.»^[11]

نماز وسیله‏اى براى پاك كردن روح آدمى است از این رو باید به استقبال آن شتافت و در اولین فرصت روح و جان را از آلودگى‏ها پاك كرد.

رسول خدا صلى الله علیه و آله تشبیه زیبایى در این زمینه داشته و به برخى از اصحاب خود فرمودند:

«اگر درِ خانه هر یك از شما نهرى جارى باشد و هر روز پنج مرتبه در آن غسل كنید آیا چركى در بدن باقى مى‏ماند؟

گفتیم: نه‏

فرمود: مَثَل نماز نیز همچون نهرى جارى است هر نمازى را كه بخوانید گناهان شما در فاصله بین نمازها را پاك مى‏كند.»^[12]

لقمان حكیم نیز در وصیت به فرزندش گوید:

«فرزندم! آنگاه كه وقت نماز فرا رسید، آن را به خاطر چیزى به تأخیر میانداز، نماز را به‏ جاى آر و خود را از این دَیْن رها ساز، نماز را به جماعت بخوان اگر چه مكان براى نماز تنگ باشد، گویى بر نوك نیزه ایستاده‏اى.»^[13]

منبع: آداب سفر حج‏/ سید على قاضى عسكر/ نشر مشعر/ 1382