در آخرین روز از هفته حج، هم‌اندیشی «حج و آرمان‌های اسلامی» با حضور جمعی از اساتید، روحانیون و دانشجویان به همت دانشجویان رشته‌های تبلیغ و ارتباطات حج و معاونت فرهنگی بعثه مقام معظم رهبری، در سالن جلسات سازمان حج و زیارت استان قم برگزار شد. عناوین و موضوعات این نشست عبارت بودند از: حج و تمدن اسلامی: توسط حجت الاسلام دکتر مطهری حج و حکومت اسلامی: توسط حجت الاسلام دکتر ارسطا حج و جامعه مهدوی: توسط حجت الاسلام پورسیدآقایی حج و مدنیت اسلامی: توسط  حجت الاسلام دکتر پیروزمند   درآغاز نشست  حجت الاسلام والمسلمین عسگری به حاضرین خیر مقدم گفتند و سخنران جلسه را به سخنرانی دعوت نمودند اولین سخنران این نشست حجت الاسلام والمسلمین سید آقایی: با موضوع «حج و جامعه مهدوی» بودند ایشان ضمن اشاره به روایتی از امام باقر (ع) می‌فرماید: «تَمَامُ الْحَجِّ لِقَاءُ الْإِمَام» در یک تقسیم بندی جامعه مهدوی را به دو قسمت تبدیل کرد ا- عصر ظهور 2- عصر غیبت و گفتند رمز هدایت جامعه در گره میان قرآن وعترت است وی با اشاره به آیه 3 از سوره مائده «.... الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ دِینِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِینَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَةٍ غَیْرَ مُتَجَانِفٍ لِإِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ» (مائده:3) امروز کافران از دین شما مایوس و ناامید شدند. پس، از آنان نترسید و از من بترسید. امروز برای شما دینتان را کامل و نعمت خود را بر شما تمام کردم و برای شما اسلام را به عنوان دین پسندیدم. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در این رابطه می نویسند: امر این آیه شریفه در قرار گرفتنش در این جای خاص و سپس دلالتش بر معنا ، عجیب است، برای اینكه اگر در صدر آیه یعنی جمله : حرمت علیكم المیتة والدم ... ذلكم فسق دقت كنی ، و آنگاه ذیل آن را بر آن اضافه نمائی كه می‏فرماید : فمن اضطر فی مخمصة غیر متجانف لاثم فان الله غفور رحیم خواهی دید كه آن صدر برای خود كلامی است تام ، و اصلا در افاده معنا هیچ حاجتی و توقفی بر آیه : الیوم یئس الذین كفروا من دینكم ... ندارد ، و جان كلام اینكه از این راهی كه گفتیم به خوبی متوجه می‏شوی كه آیه شریفه آیه‏ای است كامل ، (همانطور كه آیات سوره‏های انعام و نحل و بقره كه بیانگر محرمات از خوردنیها قبلا نازل شده بودند ، در إفاده معنایش مستقل و كامل بودند‏) از این تمامیت آیه نتیجه می‏گیریم كه پس آیه : الیوم یئس الذین كفروا ... كلامی است معترضه ، كه در وسط این آیه قرار گرفته ، و لفظ آیه در فهماندن معنایش هیچ حاجتی به این جمله نداشت ، حال چه اینكه بگوئیم آیه معترضه از همان اول نزول در وسط دو آیه جای گرفته ، و یا بگوئیم : رسول خدا (صلی ‏الله ‏علیه ‏و آله ‏وسلّم‏) به نویسندگان وحی دستور فرموده كه در آنجا جایش دهند ، با اینكه نزول هر سه پشت سر هم نبوده و یا بگوئیم هنگام نزول با آن دو آیه نازل نشده ، و رسول خدا (صلی‏ الله‏ علیه‏ وآله‏ وسلّم‏) هم دستور نداده كه در آنجا قرارش دهند ، ولی نویسندگان وحی در آنجا قرارش داده‏اند ، چون هیچ یك از این چند احتمال اثری در آنچه ما گفتیم ندارد ، هر چه باشد این جمله ، جمله‏ای است معترضه كه نه با صدر آیه ارتباطی دارد ، و نه با ذیلش . مؤید گفتار ما بیشتر - اگر نگوئیم همه - روایاتی است كه در شان نزول وارد شده ، و اتفاقا روایات زیادی هم هست ، كه متعرض شان نزول جمله مورد بحث شده ، و نامی از اصل آیه نبرده ، واضح‏تر بگویم ، شان نزول جمله : الیوم یئس الذین كفروا ... را متعرض شده ، و نامی از آیه : حرمت علیكم المیتة ... ، به میان نیاورده ، و این خود مؤید آن است كه جمله : الیوم یئس الذین كفروا ... مستقل و جدای از صدر و ذیل آیه نازل شده ، و قرار گرفتن این جمله در وسط آیه مذكور یا مستند به تالیف رسول خدا (صلی‏ الله‏ علیه‏ وآله‏ وسلّم‏) است ، و یا به تالیف مؤلفین بعد از رحلت آن جناب است . ایشان ادامه دادند: امام مکمل دین است.  میته جاهلی چیه؟  فلز بی ارزش یعنی گم مرده است امامت رمز هویت ما است و بدون این دیدار ما راه به جایی نمی برد تمام الحج لقاء ا لامام لذا جامعه مهدوی یعنی جامعه ایی که به امام گره خورده است، جامعه مهدوی زمینه ساز ظهور می شود حج اونی درست است که باعث فلاح و رویش است قال الباقر(ع) بنی الاسلام علی خمس: الصلوه، الزكوه، الصوم، الحج و الولایه و لم یناد بشء كما نودی بالولایه.» حج زمینه ساز مهدویت است ظهور امام عصر است و یکی از وظایف اند یشه ا مامت دومین سخنران این نشست آقای دکتر پیروزپورمند بود که با موضوع «حج و مدنیت اسلامی» سخنرانی کردند وی و جه تمایز حج با مدنیت اسلامی جمعی بودن و بعد سیاسی و اقتصادی و امنیتی حج دانست. ایشان ادامه داد: مدنیت ا- جنبه رفتاری «الَّذینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فی‏ سَبیلِ اللَّهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْفائِزُونَ» جهاد در راه خدا یکی از تعظیم شعائر الهی است «مَنْ یُعَظِّمَ شعائِرَ اللّه فَإنَّها مِن تَقْوی القلوب» عدم فسوق و جدال در حج «الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِیهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَلا فُسُوقَ وَلا جِدَالَ فِی الْحَجِّ» 2-ویژگی های اخلاقی تقوی به خدا می رسد این یک ویژگی اخلاقی است ، اخلاص ، اهمیت ذکر از ویژکی های اخلاقی مورد توجه در حج است مَن أعرَضَ عَن ذِكرِی فإنّ لَهُ مَعِیشَهً ضَنكاً و نَحشُرُه یَومَ القیَامَهِ أعمَی 3- ویژگی سیاسی اعلام برائت « وَ أَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَی النَّاسِ یَوْمَ الْحَجِّ الْأَکْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَری‏ءٌ مِنَ الْمُشْرِکینَ وَ رَسُولُهُ » برائت،  یکی از ارکنن حج هست امامت یکی دیگر از از ابعاد سیاسی حج است «تمام ا لجح لقاء ا لامام» اگر جامعه ای مخلص و با تقوی بود می تواند اهل قیام باشد «فِیهِ آیَاتٌ بَیِّـنَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِیمَ وَمَن دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا وَلِلّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَمَن كَفَرَ» حج امنیت آور است. یکی از ویژگی های مهم امن بودن  مسیر خانه خدا است سومین سخنران جلسه آقای دکتر مطهری بودند که با موضوع  : حج و تمدن اسلامی سخنرانی نمودند ایشان گفتند تمدن اسلامی ,یک تمدنی دینی است که همه مولفه های آن بر محور دین اسلام می گردد.تمدن اسلامی با اساس نگرش توحیدی ‘تمدنی است ایدئولوژیک با مجموعه ای از ساخته ها و اندوخته های معنوی و مادی جامعه اسلامی که انسان را بسوی کمال معنوی و مادی سوق می دهد. حج ابراهیمی دارای این شاخصه تمدن ساز است تمدن مسلمانان در سایه  وحدت و امنیت است که پیشرفت تمدن اسلامی را به همراه دارد تمدن دارای قدرت بازدارندگی است یکی از ظرفیت های حج مقابله با تفرقه است بسیاری از پیشرفت های مسلمانان در حج اتفاق افتاده است که با ارائه به همدیگر و دیدن نخبه گان از جامعه اسلامی اتفاق افتاده است. چهارمین سخنران نشست حجت الاسلام و المسلمین دکتر ارسطا با موضوع «حج و حکومت اسلامی» بودند ایشان با اشاره به آیه شریفه «إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ» خداوند می توانست در یک آن به خلق کند  ولی شاید می خواهد تامل ورزیدن را به من و شما یاد بدهد یکی از آموزه های حج  لزوم تامل ورزیدن است تامل در صفات الهی که صفات الهی می تواند منشأ استخراج حکم شرعی باشد. سوالی که مطرح می شود این است که آیا بر منطقه مکه یکی از کشورهای اسلامی باید جکومت کند ؟ إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذی بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَ هُدىً لِلْعالَمین یا اینکه مکه متعلق به همه مسلمانها است که در این آیه هم اشاره به آن دارد. امیر المومنین علیه السلام اهل مکه  را نهی می کرد از کرایه دادن خانه ها یشان و بستن درب منزل هایشان به روی زائران و حجاج «الَّذِی جَعَلْناهُ لِلنّاسِ سَواءً الْعاکِفُ فِیهِ وَ الْبادِ» تمام افراد مسلمان در مکه مساوی هستند لذا مکه باید تحت حاکمیت الهی باشد  «وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هَـَذَا بَلَداً آمِناً وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُم بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ» زمانی این امنیت حاصل می شود که زیر سلطه هیچ حکومتی نباشد.