رئیس سازمان حج و زیارت می‌گوید ایران آماده اعزام زائران است اما همه‌‌چیز بستگی به جلسه‌ای دارد كه قرار است همین روزها با مقامات سعودی برگزار شود. «برگزاری حج تمتع سال 95در هاله‌ای از ابهام قرار دارد». این خلاصه یك گفت‌وگوی طولانی با رئیس سازمان حج و زیارت پس از همه حواشی آن در سال 94است؛ پس از تیره شدن روابط سیاسی ایران و عربستان هیچ تماسی بین مسئولان دو كشور درباره برگزاری حج 95برقرار نشده و همه‌‌چیز تحت‌تأثیر روابط سیاسی قرار دارد. از طرفی هنوز وضعیت مسائلی همچون سرانجام پرونده فرودگاه جده و فاجعه تلخ منا مشخص نشده و تضمینی هم برای امنیت جان زائران ایرانی وجود ندارد. در این گفت‌وگو آینده حج را با سعیداوحدی رئیس سازمان حج و زیارت بررسی كرده‌ایم. با توجه به شرایط كنونی روابط سیاسی ایران و عربستان، ارزیابی شما از برگزاری حج تمتع سال 95چیست؟ به هر حال در یك سال گذشته منطقه شرایط ویژه‌ای داشته كه به‌طور طبیعی در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و مذهبی اثرگذار بوده‌ است. این فراز و نشیب‌ها روی مناسبات زیارتی زائران ما نیز اثر گذاشته است. برای مثال اگر ما به كشور عراق زائر اعزام كنیم و به‌دلیل مسائل امنیتی به جمع‌بندی برسیم كه در مرحله‌ای اعزام زائر به سامرا متوقف شود تا از امنیت مطمئن شویم، حتما این كار را انجام می‌دهیم. تأمین امنیت و ارائه خدمات مناسب حق زائران و اولویت اول ما در اعزام زائران است. ما با كشورهایی كه زائر اعزام می‌كنیم درباره حقوق زائر تفاهمنامه امضا و نظارت می‌كنیم كه حتما رعایت شود. درباره اعزام زائر به عربستان هم همین شرایط جاری است. یعنی ممكن است به‌دلیل رعایت نشدن همین شرایط حج امسال برگزار نشود؟ ببینید، موضوع حج یك مسئله تك بعدی نیست. با سفر شهروندان به یك مقصد توریستی تفاوت می‌كند و نمی‌شود به سادگی درباره آن تصمیم گرفت. سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم برنامه‌ریزی‌های خود را برای برگزاری حج 95انجام می‌دهند اما همه‌‌چیز تحت‌تأثیر اتفاق‌های حج گذشته قرار دارد. سالی كه با ماجرای فرودگاه جده شروع شد... بله، ما سال گذشته با طرف‌های سعودی قراردادهایی را برای اعزام بیش از 800هزار زائر امضا كرده‌بودیم و حداكثر زائر به عمره اعزام می‌شد كه هشتم فروردین 94آن اتفاق شنیع و غیراخلاقی و ضد‌آموزه‌های دینی در فرودگاه جده رخ داد.این موضوع واكنش‌های مختلفی داشت و احساسات مردم جریحه‌دار شد.به اعتقاد ما در آن مقطع مسئولان عربستانی هم بیش از حد در مجازات این دو مأمور مجرم تعلل كردند. موضوع در جلسات مختلفی كه با مسئولان سعودی داشتیم مطرح شد. به وزیر حج عربستان گفتیم كه این دو مأمور در لباس تأمین امنیت حجاج این خلاف را مرتكب شده‌اند و درنظر نگرفتن اشد مجازات برای آنها در اسرع وقت واكنش منطقی مردم را به‌دنبال خواهد داشت. دیدید كه تعلل بیش از حد مسئولان سعودی موجب تعلیق عمره شد كه حركت بسیار درستی بود. گاهی اوقات شرایط بیرونی و محیطی به‌عنوان یك عامل تأثیرگذار جدی و خارج از پیش‌بینی‌ها همه برنامه‌ها را تغییر می‌دهد، همان‌طور كه این اتفاق موجب بر هم خوردن همه برنامه‌ریزی‌های عمره شد. آیا حادثه فرودگاه جده و فاجعه منا، برنامه‌ای مهندسی شده برای برخورد با زائران ایرانی و جایگاه ایران در بین كشورهای اسلامی بوده‌است؟ هیچ شاهد و دلیلی برای اینكه رفتار دو مأمور پلیس خائن سعودی مهندسی شده باشد وجود ندارد. ضمن اینكه شب حادثه مقامات سعودی بلافاصله در فرودگاه جده حاضر شدند و خیلی شرمنده هم بودند. در ملاقات‌های سفیر ما با مقامات ارشد عربستان ازجمله وزیر كشور و ولیعهد و وزیر خارجه وقت، آنها به‌شدت این رفتار را محكوم كردند. وقتی كه وزارت امور خارجه سركنسول عربستان را احضار كرده ‌بود، او گفته بود من فكر می‌كردم برای هر چیزی احضار شوم غیر از این رفتار شنیع غیرقابل توجیه كه موجب شرمندگی و سرافكندگی ما در مقابل جمهوری اسلامی ایران شود. خب بعد از همین حادثه فرودگاه جده و پیش از اعزام حجاج، خیلی‌ها هشدار دادند كه رفتار سعودی‌ها ممكن است با زائران ایرانی تغییر كند.حالا نه به اندازه حادثه منا اما نوعی از بدرفتاری كه قابل پیش‌بینی بود.نبود؟ البته كه پس از تعلیق عمره برای حج 94پیش‌بینی مختلفی شد. حتی ما پیش‌بینی می‌كردیم به‌دلیل شرایط ویژه منطقه با برخی مشكلات روبه‌رو شویم و برای آنها تمهیداتی اندیشیده شده‌ بود اما در هیچ برهه‌ای از تاریخ سراغ نداریم كه در مسیر رمی جمرات فاجعه‌ای با این ابعاد رخ دهد. حدود 12سال پیش اتفاقی در محل رمی جمرات افتاد كه در آن نزدیك 400نفر از زائران كشورهای جنوب‌شرق آسیا جان باختند. یا اینكه چادرهای حجاج در منا و عرفات دچار آتش‌سوزی شد ولی در مسیر رمی جمرات حادثه‌ای نداشته‌ایم كه بیش از 7هزار نفر از حجاج كشورهای مختلف جان به جان آفرین تسلیم كنند.واقعا سند اثبات شده‌ای برای اینكه این حادثه عمدی باشد وجود ندارد. با وجود این اتفاق، ارتباط ایران و عربستان دست‌كم در موضوع حج خوب پیش می‌رفت؟ بله، پس از فاجعه منا نیز براساس توافقی كه با مسئولان سعودی شده بود جلساتی داشتیم كه خانواده‌ها برای شناسایی عزیزان‌شان به عربستان اعزام می‌شدند.كار شناسایی و جابه‌جایی اجساد هم اگر چه با تأخیر‌هایی همراه بود كه بخشی از آنها مربوط به شرایط خاص در كشور عربستان می‌شد اما انجام شد. خبر شهادت شیخ نمر اعلام شد كه واكنش‌های مختلفی را از سوی كشورهای اسلامی داشت.پس از واكنش‌های مردم ایران، عربستان تصمیم به قطع روابط با ایران گرفت. پس از این تصمیم عربستان به مجموعه عوامل دستگاه دیپلماسی كشور(سفارت و كنسولگری ایران در ریاض و جده) و دفتر نمایندگی سازمان حج و زیارت اعلام كرد كه این كشور را ترك كنند و تابلو دفتر نمایندگی سازمان حج پایین كشیده و دفتر تعطیل شد. درصورتی كه نیروهای دفتر نمایندگی سازمان حج و زیارت نیروهای سیاسی نبودند و صرفا كارهای هماهنگی و بسترسازی برگزاری عمره و حج را در عربستان انجام می‌دادند. این كار قبل از اعلام سخنگوی وزارت حج عربستان مبنی بر دعوت برای برگزاری حج بود؟ دقیقا همزمان با اعلام آمادگی پذیرش زائران ایرانی از سوی سخنگوی وزارت حج عربستان بود. در آن زمان بنده اعلام كردم رفتار و گفتار مسئولان سعودی تناقض دارد و این تناقض را باید مسئولان حج سعودی حل كنند. چون دعوت از زائران برای برگزاری مراسم حج صرفا در گفتار نیست و زمینه‌های این دعوت نیز باید فراهم شود. زمینه‌های دعوت این است كه قراردادهای مسكن و تداركات منعقد شود، درباره فرایند صدور ویزا به تفاهم برسیم و... در طول سالیان گذشته معمولا این‌گونه بوده كه قبل از موسم حج، مسئولان وزارت حج عربستان در ماه‌های ربیع‌الثانی یا جمادی‌الاول از مسئولان حج كشورها دعوت می‌كرد تا در یك جلسه‌ای تفاهنمامه حج همان سال به امضا برسد. دعوت‌نامه اولیه قبل از قطع روابط سیاسی برای ما ارسال شد كه برگزاری این جلسه را برای نیمه اول اسفند پیش‌بینی كرده بود، تا امروز این موضوع در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و پس از قطع روابط سیاسی هیچ تماسی بین دو كشور نبوده‌ است. تا این جلسه تشكیل نشود وضعیت حج سال 95مشخص نخواهد شد. اما خب همان‌طور كه عرض كردم براساس مصوبه شور‌ای رهبری بعثه كه به تأیید نماینده محترم ولی فقیه در امور حج و زیارت رسیده سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم برنامه‌ریزی‌های خود را برای برگزاری حج 95انجام می‌دهند. امنیت، یكی از نكات مهم در حج است. مسئولان و مراجع بارها بر امنیت در حج تأكید كرده‌اند. با توجه به شرایط كنونی روابط سیاسی ایران و عربستان، درصورت اعزام زایران ایرانی به حج، آیا تضمینی برای تأمین این امنیت وجود دارد؟ هنوز به‌طور قطعی نمی‌توان درباره اعزام شدن یا نشدن زائران ایرانی به حج سال 95سخنی گفت. باید منتظر بمانیم و در آن جلسه‌ای كه عرض كردم شرایط را بررسی كنیم. می‌توان گفت به سرانجام رسیدن پرونده حادثه فرودگاه جده و فاجعه تلخ منا جزو شروط ایران برای حضور زائران ایرانی در حج 95است؟ خیر، این مسائل باید با مسئولان حج عربستان مطرح و برای‌شان راهكار ارائه شود.موضوع حج واجب به‌طور مستقل و پس از جلسه با طرف سعودی بررسی می‌شود. زمان كافی هم برای انجام مقدمات حج 95وجود دارد. آیا شما به‌عنوان رئیس سازمان حج و زیارت به مردم اطمینان می‌دهید كه در حج سال 95به امید خدا مشكل خاصی وجود نخواهد داشت؟ ببینید حج در سال‌های اخیر به بهترین نحو ممكن انجام شده است. سال گذشته هم براساس برنامه‌ریزی‌ها پیش می‌رفت كه فاجعه تلخ منا رخ داد كه ما هیچ دخالتی به‌عنوان نیروی انسانی در آن نداشتیم. برای حج سال 95هم یقینا سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم رهبری همه تمهیدات لازم را خواهند اندیشید تا در حد عالی برگزار شود. كمیته‌ای هم با حضور كارشناسان بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت تشكیل شده تا در مورد مطالبات و موضوعات قابل مذاكره با طرف سعودی به نقطه نظرات مشتركی برسیم. همه‌‌چیز بستگی به برگزار شدن یا نشدن جلسه اسفند با مسئولان حج سعودی دارد، ما بهترین برنامه‌ریزی‌ها را انجام داده‌ایم ولی تا قبل جلسه با طرف سعودی نمی‌توان به صراحت درباره مسائل حج سخن گفت. با فرض اینكه حج 95برگزار شود، حتما شرایط ویژه‌ای خواهدداشت. چه تمهیداتی اندیشیده‌اید؟ پرسش بسیار خوبی است كمیته‌های متعددی در سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم رهبری با حضور كارشناسان دو حوزه و استادان دانشگاه‌های كشور برای آسیب‌شناسی مراحل اجرایی حج و نحوه رفتار ما در بحران‌هایی كه ممكن است با آنها مواجه شویم، تشكیل شده ‌است. برای مثال هر سال زائران پیش از اعزام به حج مورد معاینات پزشكی قرار می‌گیرند كه با توجه به اینكه حج در روزهای گرم سال برگزار می‌شود باید زائران به لحاظ جسمانی نیز از استطاعت لازم برخوردار باشند، ازامسال معاینات پزشكی دقیق‌تر خواهدبود. در حوزه مدیریت بحران دستاوردها و جمع‌بندی‌های بسیار خوبی داشتیم. كمیته‌های بحران ما نباید فقط در ستادهای مكه و مدینه باشند، بلكه باید ساختار كاروان‌ها طوری باشد كه مدیرانی كه از قوای جسمانی بهتری برخوردارند و آشنایی بیشتری به زبان عربی دارند استفاده كنیم و حتی می‌توان برخی آموزش‌های امدادی را افزون بر مدیران كاروان‌ها به زائران نیز ارائه كرد. حتی برای كارت شناسایی زائران نیز تمهیدات ویژه‌ای اندیشیده شده‌است. ما مقدمات انجام حج 95را انجام داده‌ایم و مشكلی از این بابت نداریم، چون كارهایی مانند مسكن، تغذیه، حمل‌ونقل زائران به عربستان و در داخل عربستان معمولا در حج سال قبل انجام می‌شود و آمادگی لازم را برای برگزاری هرچه بهتر حج 95داریم.