به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی حج، شاید كمتر مسلمانی را می‌توان یافت كه آرزوی سفر به سرزمین معنوی وحی را نداشته باشد و وقتی كه زائران عزیز به این سفر می‌روند به دنبال آن هستند كه چگونه می‌شود از این سفر بهتر استفاده كرد، از این رو مطالعه برخی كتاب‌ها را قبل از سفر به زائران عزیز توصیه می‌كنیم. حضور ده روز زائران در دو شهر مكه مكرمه و مدینه منوره، زادگاه رسول گرامی اسلام و خاستگاه و محل تبلیغ دین مبین ما در صدر اسلام، همچنین بازدید از اماكن شریف و مقدس این دو شهر از جمله قبرستان بقیع، منطقه زیبای وقوع جنگ احد، مسجد قبا، مسجد ذوقبلتین، مسجد شجره، غار حرا، غار و كوه ثور، شعب ابی‌طالب و… آنقدر جذاب و رویایی است كه هر زائری می‌تواند مشاهدات خود را از این سفر تاریخی روی كاغذ بیاورد. حضور زائران و عمره گزاران در اماكن مقدس و مذهبی، مكه مكرمه و مدینه منوره با لباس احرام نیز حال و هوایی عجیب دارد كه می‌توان از این حضور روحانی، سفرنامه و تجربه‌نگاری كرد. به همین دلیل شاید تمام نویسندگان و اندیشمندان با سفر به این سرزمین زیبا، دست به قلم می‌برند و اثری برخاسته از جان و روان خود خلق می‌كنند.     در این مقال، برخی از آنچه درباره حج و عمره به رشته تحریر درآمده و در قالب كتاب رهسپار بازار نشر شده است، معرفی كنیم. مخاطبان گرامی می‌توانند برای مطالعه تفصیلی متن كامل دو هزار و پانصد كتاب و مقاله حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت در كتابخانه دیجیتالی پایگاه اطلاع رسانی حج اینجا كلیك كنند. ۱. آثار اسلامی مكه و مدینه، تالیف استاد رسول جعفریان در این كتاب آمده است؛ حج واقعی هنگامی برگزار می‌شود كه فلسفه و ابعاد و آثار و بركات آن شناسایی شود و حاجی با آگاهی كامل از راز و رمز آن مواقف كریمه و مشاعر عظیمه، كه فرودگاه ملائكة الله و توقفگاه اولیاءالله است گام نهد. برای دستیابی به این هدف، كتاب هایی تدوین شده است كه هركدام زاویه ای از آثار مشاهد یا اسرار حج را بازگو می‌كنند. این اثر آشنایی و اطلاعات فشرده ای را در باره جزیرة العرب، آثار مكه و مسجدالحرام، مسجدالنبی، بقیع و آثار و مساجد مهم مدینه و برخی از دانستنی هایی را كه زائر به آن نیاز دارد، در اختیار جویندگان قرار می‌دهد. ۲- احكام فقهی اجرایی حج، اثر استاد محمد حسین فلاح زاده در این كتاب مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و وظایف و احكام اختصاصی كارگزاران مثل روحانیون و مدیران كاروان‌ها است. این كتاب اختصاص به كارگزاران حج دارد و در چهار بخش گردآوری شده است. بخش اول، احكام فقهی اجرایی حج ویژه روحانیون كاروان‌هاست. بخش دوم، احكام فقهی اجرایی حج ویژه عوامل اجرایی كاروان‌ها. بخش سوم، نكات فقهی عمره و حج و بخش چهارم، احكام كلی عمره و حج می‌باشد. ۳- اخلاق و آداب در حج و زیارت، اثر حجت الاسلام محمد تقی رهبر این اثر به بررسی مناسك و آداب اخلاقی و رسوم اجتماعی حج پرداخته است. نگارنده نخست به جایگاه تزكیه و اخلاق، ضعف‌های اخلاقی و عملی و مسئولیت اخلاقی انسان‌ها اشاره می‌كند. سپس به مقدمات سفر پرداخته و در این ارتباط موضوعاتی چون توجه به عظمت حج، تجرید قلب و خلوص نیت را مطرح می‌سازد. هم‌چنین مطالبی در خصوص مناسك و آداب حج، اصلاح مال و مسائل حقوقی، انتخاب هم‌سفر، لوازم سفر، آداب و اخلاق در سفر، نحوهٔ شروع سفر، مراقبت اخلاقی در جمع، مصاحبت درست، و آداب سخن و سكوت بیان می‌كند. در پایان نیز به اخلاق و آداب در حرمین و رفتار با زائران دیگر اشاره كرده و در خصوص استفاده از فرصت‌های معنوی حج، تودیع و ره‌آورد چنین سفر مهمی سخن می‌راند. ۴- با قرآن در سرزمین وحی، اثر استاد محسن قرائتی     این كتاب به بررسی جنبه‌های فردی و اجتماعی حج و سرزمین وحی بر اساس قرآن و تفاسیر پرداخته است. مؤلف كه صاحب تفسیر نور است، از این اثر خود برخی از آیات را برای زائران و روحانیون دست اندركار در امور حج گزینش كرده و این اثر را سامان داده است. از جمله عناوین مورد بحث در كتاب این موارد است: قبل از سفر، اهمیت و ضرورت حج، اخلاص، حكمت‌های حج، مدینه، اهل‌بیت (ع)، مسجد النبی و مساجد دیگر، میقات و احرام، مكه، مسجد الحرام و كعبه، مقام ابراهیم، سعی و صفا و مروه، عرفات و مشعر، منی و قربانی و حلق، بازگشت به مكه، پایان حج. ۵- جرعه‌ای از صهبای حج، تالیف آیت الله جوادی آملی این كتاب تلخیصی از كتاب صهبای حج نویسنده است كه حاصل آثار گفتاری و نوشتاری نویسنده درباره حج و زیارت است. حقایق و اسرار و حكمت‌های فراوان حج در این كتاب تبیین شده است. پرسش‌های برخی خوانندگان و مراجعان به كتاب صهبای حج ضرورت تبیین بیشتر برخی مطالب را به همراه داشت. از اینرو در كتاب حاضر پاسخ‌های كتبی نویسنده به آن پرسش‌ها، همچنین نكات جدیدی كه در بازنگری نهایی برخی مباحث تفسیری ارائه كرده، آمده است. كتاب در چهار بخش تدوین یافته است. بخش نخست از بخش‏های چهارگانه این كتاب، با عنوان «ابعاد حج» عهده‏دار تبیین جایگاه، اهمیت و نظام حج در اسلام است. مباحث كلی این بخش، بر دیگر مباحث كتاب پرتو افكن است. از این‏رو، در بخش‏های دیگر، گاه مصادیقی از این مباحث ارائه می‏شود. بخش‏های دوم و سوم با عناوین «اماكن حج» و «مناسك حج»، برخی از معارف و اسرار و ویژگی‏های اماكن و مناسك حج و نیز شرایط، اوصاف و مراتب حج‏گزاران و زائران را بیان می‏كند. بخش چهارم نیز با عنوان «زیارت» به بیان معارفی درباره زیارت اختصاص داده شده است. ۶ حج در قرآن، اثر دكتر محمد علوی مقدم این كتاب به بررسی آیات مربوط به حج پرداخته است. نویسنده ابتدا آیات هر موضوع را گردآوری كرده، آنگاه نظریهٔ برخی از قدمای مفسران را در ذیل آن آورده است. ۷- درسنامه با قرآن در مكه و مدینه، تالیف اكبر دهقان این اثر به بررسی آیات قرآنی مربوط به مكه و مدینه پرداخته است. در فصل اول، آیات مربوط به حج و مكه و در فصل دوم، آیات مربوط به مدینه منوره و مسائل تاریخی آن مانند برخی جنگ‌ها و آیاتی كه مربوط به پیامبر اكرم است، آمده است. در آغاز متن آیه شریفه و ترجمه آن بیان شده و بعد ازآن واژه‌های مشكل آن معنا گردیده و سپس تفسیر آیه شریفه بیان شده و در پایان نكته‌های مختلف ادبی، اخلاقی، تربیتی، اجتماعی و عرفانی با بهره‌گیری از منابع مختلف شیعه و اهل سنت، آورده شده است. ۸- درسنامه پیش‌درآمدی بر فرهنگ‌نامه اسرار و معارف حج، از معاونت امور روحانیون بعثه رهبری این كتاب متن آموزشی برای روحانیون كاروان‌های حج است و هدف آن بیان اسرار و معارف حج است. به این موضوعات می‌پردازد: تعریف واژه‌ها و اصطلاحات؛ ضرورت طرح مباحث اسرار و فلسفه مناسك حج؛ منطق و روش پرداختن به بحث «فلسفه اسرار حج»؛ منابع و روش قرآن در بیان احكام و فلسفه و اسرار آن؛ روش اهل‌بیت در بیان احكام و فلسفه و اسرار آنها؛ سیره و روش بزرگان مذهب در موضوع اسرار و حكمت‌ها؛ نمای كلی حج در قرآن. ۹- سیمای عقاید شیعه: ترجمه كتاب دلیل المرشدین الی الحق الیقین، تالیف آیت الله شیخ جعفر سبحانی   پیش‌درآمدی بر فرهنگ‌نامه اسرار و معارف حج این كتاب به بررسی جنبه‌های عقاید اخلاقی شیعه مثل زیارت پرداخته است. نویسنده جهت تقریب مذاهب، وحدت هر چه بیشتر بین مذاهب اسلامی و روشن شدن افكار عمومی مسلمانان، بعضی از موضوعات مهمّی كه موجب اختلاف و تفرقه بین مسلمین بود را مورد بررسی محققانه قرار داده است. از جمله موضوعاتی كه در این كتاب مورد بحث قرار گرفته موضوع زیارت قبور است. ۱۰- دروس احكام و مناسك حج، اثر حجت الاسلام محمد حسین فلاح زاده این كتاب یكی از متون آموزشی حج تمتع است كه به احكام عمومی و مناسك حج پرداخته و در دو بخش تدوین یافته است. بخش اول، حاوی احكام عمومی مورد نیاز زائران و بخش دوم به احكام اختصاصی و مناسك حج پرداخته است. ۱۱- معبد ایمان: مناسك حج در قالب داستان، اثر احمد عابدینی این مجموعه برای آموزش مناسك، مسائل و احكام حج و آشنایی با اماكن زیارتی مكه و مدینه و جنبه‏های اخلاقی حج تدوین شده است و آموزه‏های فقهی را در كنار تعالیم اجتماعی، تاریخی و اخلاقی و معارف اسلامی مطرح می‏سازد. داستان در قالب گفتگو و پرسش و پاسخ میان اعضای یك خانواده با یك روحانی آگاه به مسائل حج طراحی و ارائه شده است. این پرسش و پاسخ‏ها كه مشتمل بر شرح آیات قرآن و احادیث مربوط به حج است، به سفرنامه‏ای تاریخی و اعتقادی شباهت یافته است. ۱۲- مناسك مصوّر حج، اثر استاد محمدحسین فلاح زاده این مجموعه كوچك با ارائه تصویر صحیح اعمال حج و بیان احكام آن، آموزش‌های لازم را در ین زمینه به زائران محترم ارائه می‌دهد.